«نود اقتصادی»-علیرضا ارزنده، کارشناس ایمنی هوانوردی در فاکتورهای انسانی و خطاهای انسانی:صنعت هوانوردی در سراسر جهان به عنوان ایمن ترین صنعت در بخش حمل و نقل شناخته می شود. این صنعت از بخش های مختلف و متفاوتی تشکیل شده است. فرودگاهها یکی از مهمترین بخش های صنعت هوانوردی می باشند. مسافرت هوایی از فرودگاه شروع و به فرودگاه ختم می شود. شرکت ناوبری هوایی و فرودگاه های کشور با در اختیار داشتن 54 فرودگاه ملکی عملا بزرگترین راهبر فرودگاهی کشور به حساب می آید. این 54 فرودگاه شامل 9 فرودگاه بین المللی و 25 فرودگاه دارای مرز هوایی و 20 فرودگاه داخلی می باشند. تعدادی فرودگاه نیز در اختیار مناطق آزاد و مناطق ویژه و تعدادی نیز ملکی وزارت نفت می باشند که باید تعداد آنها را به آمار فوق افزود.

وزارت نفت با در اختیار داشتن 9 فرودگاه به صورت ملکی و بیش از 50 هلی پد و هلی دک بعد از شرکت ناوبری هوایی و فرودگاههای کشور دومین سازمان بزرگ مالک و راهبر فرودگاه در ایران می باشد. در بین 9 فرودگاه ملکی وزارت نفت یک فرودگاه دارای مرز هوایی و 8 فرودگاه داخلی می باشند. این فرودگاهها شامل فرودگاههای بین المللی خلیج فارس عسلویه با مرز هوایی، خارک، بهرگان، جم، گچساران، لاوان، سیری، مسجد سلیمان و ماهشهر می باشد. هوانوردی در صنعت نفت قدمتی 112 ساله دارد و اولین فرودگاه و شرکت هواپیمایی ایران زاده ی صنعت نفت است.

با جستجویی محدود در اینترنت درخواهید یافت که بر اساس گفته ی رئیس سازمان هواپیمایی کشوری و مدیرعامل شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی در مصاحبه های جداگانه بیش از 90 درصد فرودگاههای کشور زیان ده هستند و فقط چند فرودگاه قادر به تامین هزینه های خود می باشند. این فرودگاه ها عبارتند از فرودگاه مهرآباد، امام، مشهد، شیراز، اصفهان و تبریز.

تعداد زیادی از مراجعین به فرودگاههای کشور از نبود امکانات لازم و کافی چه در زمینه خدمات ارائه شده و چه از نظر امکانات رفاهی لازم گلایه مند بوده و هستند. ترافیک صبحگاهی مهرآباد، گرانفروشی بی حد و اندازه ی فروشگاههای فرودگاهی، نبود سیستم حمل و نقل درون فرودگاهی و حتی نبود چرخ دستی برای جابجایی بار مسافران بارها و بارها صدای مسافران را در آورده و مدیران فرودگاهی کشور هم هرگز پاسخگو نبوده است.

حال وزیر محترم نفت که تخصص بی مانندی در واگذاری دارند قصد واگذاری فرودگاه های نفت به سیستم معیوب فرودگاههای کشور را دارد. استارت این واگذاری ها با فرودگاه خلیج فارس عسلویه به عنوان اولین فرودگاه زده شده است. طرفین این واگذاری هر دو غیر نفتی هستند. تعجب می کنید؟ بله هر دو طرف این واگذاری غیر نفتی اند یک سوی واگذاری که شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران است و زیر مجموعه وزارت راه و طرف دیگر بیژن زنگنه که تا حدود چندماه دیگر از وزارت نفت حقوق خواهد گرفت. این واگذاری با ورود مشاور هوانوردی، هواپیمایی و فرودگاهی وزارت نفت که کارمند سابق وزارت راه در شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی و سازمان هواپیمایی کشوری جذابیت بیشتری پیدا می کند، وی که بازنشسته ی وزارت راه و سازمان هواپیمایی کشوری می باشد سالهاست به عنوان مشاور هوانوردی، هواپیمایی و فرودگاهی در شرکت ملی نفت مشغول به کار می باشد.

جرقه های این واگذاری توسط دوست قدیمی وزیر، مشاور وی و مدیر نظارت بر طرح های عمرانی مناطق نفت خیز زده شد. او نیز هر چند در وزارت نفت بازنشسته شد اما کار خود را در جهاد کشاورزی آغاز کرده بود و دوستی او با وزیر به زمان وزارت جهاد زنگنه باز می گردد. ایشان همچنین با مدیران وزارت راه نیز ارتباطی بسیار قوی داشت. بنابراین ادعای اینکه دو سر این معامله غیر نفتی هستند ادعایی بی پشتوانه نیست.

آیا وزیر کنونی نفت بیشتر از وزرای قبلی خود در خصوص نیازها و مازادهای نیاز وزارت نفت اطلاعات دارد؟ آیا پیشینیان با سرمایه گذاری در احداث فرودگاهها اشتباه کرده بودند یا نیازی ایشان را به سمت و سوی احداث فرودگاه کشانیده بود؟ چرا در این صد و اندی سال این موضوع مطرح نشده بود؟ در حالیکه شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران از مدیریت فرودگاههای تحت مالکیت خود عاجز است چرا باید به تعداد فرودگاههای ضرر ده خود بیفزاید؟

خوشبختانه شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران در این واگذاری هیچ ریسکی را نپذیرفته و به سود حاصل از این واگذاری آگاه است. مدیرعامل شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران به خبرگزاری ها چنین گفته است: سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی حداکثر تا 30 آبان ماه موظف به پرداخت بدهی سنواتی سرویس هوانوردی به شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران است. این سازمان همچنین باید نسبت به بررسی، تایید و امعقاد قرارداد یکساله (از ابتدای سال جاری تا 30/12/1399) برای ارائه خدمات مذکور اقدام کند.

در ادامه امیر مکری مدیر عامل شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران می افزاید پس از استقرار شرکت مطبوع ایشان برآورد الزامات و هزینه های مورد نیاز جهت فراهم شدن حداقل استانداردهای هوانوردی، حداکثر در سطح خدمات فعلی با همکاری و تایید شرکت فرودگاهها، سازمان هواپیمایی کشوری و مشاور صنعت نفت در امور هوانوردی، هواپیمایی و فرودگاهی تهیه و همراه با برآورد هزینه های جاری و عملیاتی و لحاظ درآمدهای فرودگاه برای تامین اعتبار به شرکت ملی نفت ایران ارائه می شود. بر این اساس تمهیدات لازم جهت تامین امکانات اداری، تدارکاتی و رفاهی جهت استقرار کارکنان شرکت فرودگاهها و نیروی انتظامی به عهده صنعت نفت (شرکتهای تابعه) و با همکاری همه جانبه مسئولان شرکتهای نفتی است. در ادامه این مصاحبه که با خبرگزاری فارس انجام شده است وی می افزاید تمامی پست های سازمانی با توافق انجام شده با معاون رئیس جمهور به شرکت فرودگاهها منقل خواهد شد. شرکت نفت نیز موظف است تمام هزینه های بهسازی و استاندارد سازی را پرداخت نماید. ادعای معارضین فرودگاهی نیز باید توسط نفت رفع شود.

از مصاحبه مدیر عامل شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران مطالبی بسیار جالب قابل استخراج است. با هم نگاهی به بخش های مختلف این مصاحبه بیاندازیم. اول اینکه شرکت نفت باید بدهی های خود را به شرکت فرودگاهها بپردازد و این نشان میدهد که شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران در فرودگاه عسلویه مستقر بوده است پس تا اینجا شرکت فرودگاهها بدهی خود را از نفت پس می گیرد و این نشان میدهد آن شرکت قرار نیست که چیزی بایت این واگذاری به نفت بپردازد. در بخش دیگری با برآورد الزامات و هزینه ها شرکت نفت باید برای ایجاد حداقل استاندارهای هوانوردی مجددا به شرکت فرودگاهها پول پرداخت کند. فرودگاه خلیج فارس عسلویه یکی از فرودگاههای پر تردد کشور است آیا تا کنون فاقد حداقل استاندارهای هوانوردی لازم بوده است؟ پس چرا سازمان هواپیمایی کشوری اجازه پرواز در این فرودگاه را داده بوده؟ شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران از بدو شروع به کار این فرودگاه در این فرودگاه حضور داشته و راهبری خدمات هوانوردی و ایمنی زمینی را به عهده داشته است چه شده که یک باره به این کشف مهم نائل گردیده اند که فرودگاههای نفت که همه روزه میزبان تعداد زیادی پرواز هستند حداقل استانداردهای لازم هوانوردی را ندارند و این مهم باید با تایید مشاور صنعت نفت در امور هوانوردی، هواپیمایی و فرودگاهی تامین اعتبار شده و پرداخت گردد؟ مشاوری که قبلا هم اشاره شد که بازنشسته ی همان سیستم است و نفتی نیست.

امکانات اداری، تدارکاتی و رفاهی را هم باید توسط نفت تامین شود پس سود این واگذاری برای نفت کجاست؟ با این واگذاری نمودار سازمانی شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران باز می شود و از مشکلاتی که در فرودگاههای دیگر دارد با سرشکن کردن روی فرودگاههای نفتی رهایی می یابد، این شرکت در حال حاضر تعداد زیادی کارمند دارند که به صورت ساعتی استخدام شده اند، در عوض نفت با انبوهی نیروی مازاد و فاقد نمودار سازمانی مواجه می شود که البته این موضوع برای زنگنه فاقد اهمیت است چرا که حداکثر تا سال 1400 وزیر است و بعد آن نیز بعید است در دولتی دیگر به کار گیری شود. همانگونه که می بینید قراردادی در حد ترکمن چای در حال انعقاد است. قرادادی که هیچ سودی برای نفت ندارد و فقط مشکلات نفت را در آتیه بیشتر خواهد کرد.

فرودگاههای نفت برای پشتیبانی از تولید احداث شده اند و تا امروز نیز به خوبی این ماموریت را به انجام رسانده است. این فرودگاهها در تمام ساعات شبانه روز اقدام به اعزام تیم های تخصصی، لجستیک و قطعات به سکوها نموده اند و از این پس نفت باید برای انجام این عملیات خارج از ساعات کاری فرودگاه باز هم به شرکت فرودگاهها پرداخت داشته باشد. شاید بگویید این پروازها از کیش هم انجام میشده و مشکلی نداشته است اما به خاطر بیاورید که فرودگاه کیش زیر مجموعه شرکت فرودگاهها نیست و متعلق به سازمان منطقه آزاد کیش است.

واگذاری فرودگاههای نفتی خیانتی شفاف به صنعت نفت است که توسط وزیر واگذاری استارت آن زده شده است.