«نود اقتصادی»: دردسر دوباره بر سر تولید ریلی ملی، خط آهنی که نطفه آن روزگاری با نیت جان دادن به توسعه حمل نقل ریلی کشور بسته شد اما اکنون، به بهانه‌ای برای افشاگری طرفین دعوا، یعنی وزارت راه و شهرسازی و ذوب آهن اصفهان بر علیه یکدیگر تبدیل شده است.
ساده تر اینکه، هر دو طرف دعوا، به هر بهانه‌ای توپ این کم کاری را به زمین دیگری در غلطانده و طرف مقابل را به تعلل در اجرای تعهدات خود متهم می‌کنند.
بر اساس توافق انجام شده بین وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در آبان ماه سال 95 قرارداد تولید و فروش 40 هزار تن ریل U33 بین شرکت‌های راه آهن و ذوب آهن اصفهان به امضا رسید و قرار شد که ریل مورد قرارداد، ظرف مدت پنج ماه، تحویل خریدار شود. پس از آن هم تولید انبوه ریل UIC60 برای استفاده در خطوط تازه احداث شده در دستور کار قرار گیرد.
هر چند که ذوب آهن اصفهان درعمل به وعده خود ناکام ماند و نتوانسته محموله مورد توافق در قرارداد اولیه را هم در موعد مقرر تحویل دهد.
در تازه ترین موضع گیری،شرکت ساخت و توسعه زیر بناهای حمل و نقل کشور اعلام داشته که به دلیل محدودیت درخصوص تامین شمش مورد نیاز تولید ریل، با گذشت یکسال ونیم ،هنوز بخش اول قرارداد مذکور به پایان نرسیده وتنها محموله اول از ریل U33 به وزن تقریبی 500 تن (حدود 1.25 درصد مقدار قرارداد) تحویل راه آهن شده است.
فراموش نشود که ریل U33 در بهسازی مسیرهای ریلی قدیمی قابل استفاده بوده وامکان بهره گیری از این نوع ریل درمسیرهای ریلی جدید وجود ندارد.
انتقاد صریح شرکت وابسته به وزارت راه و شهرسازی بر علیه ذوب آهن اصفهان را میتوان یکی از صریح ترین موضع گیری ها بر علیه شرکت ذوب آهن به حساب آورد.
به جز این بار،دستکم یکی دوباردیگر هم عملکرد ذوب آهن اصفهان درتولید و تامین به موقع ریل ملی به باد انتقاد گرفته شده بود.
در مقابل اما "احسان دشتیانه"، معاون بازاریابی و فروش ذوب‌آهن با طرح دو ایراد به قرارداد مذکورگفته که به دلیل آنکه بانک مرکزی نتوانسته برای قرارداد مورد اشاره ارزی، ضمانت‌نامه صادرکند،این قرارداد با نرخ‌های آن زمان به ریال تبدیل شد،حال آنکه امروز و با قیمت ارز قانونی، این محصول قیمت بیشتری دارد.!
ایراد دوم ذوب آهن هم مربوط به ماجرای ترک تشریفات این قرارداد بوده، چرا که وزارت راه مدعی است برای خرید ریل UIC60 از تولیدکننده داخل ترک تشریفات لازم است.
حالا و با توجه تحویل تنها 1.25 درصد ریل مورد توافق بعد از گذشت یکسال،توجهات را به سمت ذوب آهن اصفهان جلب کرده که آیا این شرکت، توانایی کافی در عمل به تعهد از پیش تر گفته شده را ندارد!
درصورت اثبات این ادعا،تمرکز بر واردات ریل از خارج کشور دوباره درکانون توجهات قرار خواهد گرفت، موضوعی که با تمرکز و حمایت ازتولید داخلی در تضاد است.
پیشتر، خیرالله خادمی،معاون وزیر راه و شهرسازی ازورود ۱۵۰ هزار تن ریل هندی به کشور خبر داده و اضافه کرده بود که به دنبال وارد کردن شمش هندی برای تولید ریل پیشرفته UIC۶۰ در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان است.
صرفنظر از درست یا غلط بودن این اقدام،اما پیامد ناتوانی ذوب آهن در تامین به موقع ریل ملی،به تاخیر بیشتر در راه اندازی طرح های مهم ریلی کشور پیوند خورده و همین امر، صنعت حمل و نقل ریلی کشور را با عقب افتادگی جدی تری مواجه خواهد کرد.
شبکه حمل و نقل ریلی اکنون،یکی از امن ترین شبکه های حمل و نقلی کشور در قیاس با حمل و نقل جاده ای و هوایی به شمار آورد.
سازمان پزشکی قانونی کشور، تعداد جان باختگان حوادث جاده ای در سال 1396 را 16 هزار و 201 نفر برشمرده که نسبت به سال قبل از آن 1.7 درصد افزایش د اشته است.
جدای از غیرقابل قیاس بودن حوادث جاده ای با شبکه حمل و نقل ریلی، قطار کمترین آلودگی را برای محیط زیست به دنبال داشته و مصرف سوخت در شبکه ریلی کشور یک هفتم حمل و نقل جاده ای بوده است.
صرفنظر از 13 هزار و 350 کیلومتر خطوط راه آهن دردست بهره‌برداری،درحال حاضر،3410 کیلومتر خطوط راه آهن در دست احداث و 4930 کیلومتر در حال مطالعه است.
دولت در نظر دارد تا پایان 1404 طول شبکه ریلی کشور را به 25 هزار کیلومتر برساند که در اینصورت،بیش از 30 درصد بار و 20 درصد مسافر کشور با شبکه حمل ونقل ریلی جابجا خواهند شد.
ناگفته پیداست که دست یافتن به این هدف مهم،منوط به ریل‌گذاری 260 کیلومتری سالانه بوده که جدای از مشکل کمبود منابع مالی،تامین به موقع ریل ملی هم دومین دغدغه تحقق این وعده به شمار می آید.
معاون ذوب‌آهن اصفهان،به تازگی از ساخت و آماده سازی یک‌هزار تن ریل U33 در قالب قرارداد ۴۰ هزار تنی با شرکت راه‌آهن خبر داده که با احتساب 500 تن قبلی تا کانون ذوب آهن توانسته به 1500 تن از وعده 40 هزارتنی خود را جامه عمل بپوشاند.
اما آیا تاخیر در تحویل به موقع ریل ملی ریشه در فقدان مواد اولیه دارد؟
شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان در سال گذشته به تولید دو میلیون و 261 هزار تنی شمش فولادی دست یافته که نسبت بـه سـال ما قبل از آن از رشدی 4 درصدی برخوردار بوده است.
با استناد به این آمار می توان نتیجه گرفت که دستکم مشکل ذوب آهن اصفهان، فقدان نهاده های تولید یعنی (شمش) برای تولید ریل ملی نبوده است.
مضاف بر این، میزان صادرات انواع شمش و چهار گوش ذوب آهن اصفهان درسال 96 دستکم 134 درصد رشد داشته است.
شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور تصریح کرده که در دو سال گذشته درحد نیاز جاری طرح ها و پروژه های در دست اجرا ، اقدام به تامین ریل برای موارد ضروری کرده و درحال حاضر،هیچ ریلی در انبارهای این شرکت وجود ندارد.
هم اکنون 3 هزار و ٥٠٠ کیلومتر ریل جدید در کشور در قالب 22 طرح در حال ساخت بوده که ساخت این میزان خط آهن به ٨٠ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز دارد.
فقدان منابع مالی در وزارت راه و شهرسازی و عدم تامین به موقع ریل ملی توسط ذوب آهن اصفهان، راه اندازی به موقع طرح‌های توسعه‌ای ریلی را تا حدود زیادی تحت الشعاع قرار داده است.
به نظر می‌رسد که تاخیر در تامین ریلی ملی تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت، بنابراین باید دید که کاسه صبر وزارت راه وشهر سازی چه زمانی لبریز خواهد شد!
