به گزارش «نسیم آنلاین»،کمبود منابع آب محدود به ایران و چند کشور حوزۀ خلیج‌فارس نیست؛ صحبت از حوزه‌های خشک جهان هم نیست؛ زمین دارد گرم می‌شود و گرم‌تر؛ این روزها دنیا و با تاکید بیشتر تک‌تک کشورهای دنیا درگیر محدویت‌های منابع آب هستند و این چالش بزرگ امنیت غذایی مردم جهان را تهدید می‌کند.
چرا که کشاورزی عامل تامین امنیت غذایی بوده و پایۀ کشاورزی بر آب است، درنتیجه اصلاحاتی مانند آب مجازی در تولیدات غذایی به کرات مورد استفاده قرار می‌گیرد و صحبت از جنگ آب در آینده‌ای نزدیک ، بیشتر مطرح می‌شود.
حال برای گریز از این چالش‌ها، دنیا در جست‌وجوی راهکار است و یکی از مطلوب‌ترین راهکارها را هم در کشت گلخانه‌ها یافته؛ فضایی قابل کنترل که با کمترین میزان مصرف آب و بدون هدر رفت منابع آب، بیشترین بهره‌وری تولید را به همراه دارد.
گزارش حاضر نگاهی دارد به روند حرکت و توسعۀ گلخانه‌ها در جهان.
64 میلیارد دلار گردش مالی تا سال 2020
کشت و کار گلخانه‌ای یکی از مهم‌ترین کسب و کارهای دنیای امروز است که موازی با اهداف جهانی انرژی پیش می‌رود و سعی در به حداقل رساندن مصارف آن دارد.
ضمن اینکه تولیدات گلخانه‌ای نسبت به کشاورزی سنتی بازده بالاتری نیز دارند و به همین دلیل تقاضای بازار جهانی برای آنها بیشتر است، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود این صنعت در سال‌های آینده رشد چشمگیری پیدا کند.
طبق آمارهای گرفته شده، تجارت گلخانه‌ای تا سال 2020 با نرخ رشد سالانه 8/8درصد به ارزشی برابر با 29. 64 میلیارد دلار می‌‌رسد.
در این میان، به‌ویژه سیستم‌های گرمایشی و گلخانه‌های شیشه‌ای بزرگ‌ترین سهم را در این بازار طی سال‌های اخیر داشته‌اند.
همچنین در سال 2015 میوه‌ها و سبزی‌های گلخانه‌ای حداکثر سهم بازار را به خود اختصاص داده بودند و انتظار می‌رود که در سال‌های آتی نیز بیشترین سهم در محصولات گلخانه‌ای از آنِ میوه و سبزی باشد.
کدام نوع گلخانه‌ها محبوب‌ترند؟
در میان تجهیزات مربوط به کشت‌و کار گلخانه‌ای، سیستم‌های گرمایشی، بزرگ‌ترین سهم را در این بازار به خود اختصاص داده‌اند و بعد از آنها نیز سیستم‌های خنک‌کننده در مقام دوم قرار دارند.
سیستم گرمایشی یکی از الزامات حیاتی و مهم برای تولید گیاهان و میوه‌ها در تجارت گلخانه‌ای محسوب می‌شود که حرارت داخلی فضا را تامین می‌کند.
همچنین به لحاظ نوع، گلخانه‌های شیشه‌ای بیشترین سهم را در این بازار دارند و بعد از آنها گلخانه‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند.
دلیل غالب بودن نوع شیشه‌ای نیز بیشتر زیبایی و دوام آنهاست ولی باید توجه داشت که نوع شیشه‌ای به‌دلیل اینکه نرخ انتقال حرارت آن بالاست، سبب از دست دادن گرمای بیشتری از فضای داخلی گلخانه می‌شود، بنابراین به لحاظ حفظ انرژی کارایی کافی ندارد.
میوه و سبزی؛ بیشترین میزان تولید
میوه‌ها و سبزی‌ها بیشترین سهم را در تولیدات گلخانه‌ای دارند و گل‌های زینتی گلخانه‌ای در مقام بعدی قرار می‌گیرند.
گسترش شهرنشینی سبب بالاتر رفتن تقاضا برای میوه و سبزی شده و از طرفی بحران‌های کم‌آبی و کاهش منابع انرژی نیز از دیگر دلایلی هستند که تقاضای جهانی را نسبت به میوه‌ها و سبزی‌های گلخانه‌ای بیشتر کرده‌اند.
بزرگ‌ترین بازارهای جهانی
طبق آمارها، اروپا در سال 2015 بزرگ‌ترین بازار برای تجارت گلخانه‌ای تخمین زده شده و پیش‌بینی می‌شود در دورۀ مورد پیش‌بینی یعنی تا سال 2020 آمریکای شمالی بیشترین میزان رشد را با بالاترین نرخ رشد سالانه داشته باشد.
در حال حاضر بیش از 55 کشور در جهان به کشت محصولات گلخانه‌ای مشغول هستند.
در ایالات متحدۀ آمریکا مساحتی بیش از 15هزار هکتار به این منظور اختصاص داده شده است، کانادا، اسپانیا و ایتالیا نیز از جمله کشورهایی هستند که با اختصاص دادن زمین‌های زیادی برای کشاورزی گلخانه‌ای، صیفی‌‌هایی مانند فلفل، هندوانه، توت‌فرنگی، لوبیا، گوجه و خیار تولید می‌کنند.
گلخانه‌ها در آسیا
در میان کشورهای آسیایی، چین و ژاپن بزرگ‌ترین کاربران کشت وکار گلخانه‌ای محسوب می‌شوند، به‌ویژه از نظر توسعۀ فناوری چین یکی از سرآمدان این صنعت است که چیزی بیش از 51هزار هکتار را تحت پوشش محصولات گلخانه‌ای دارد، علاوه بر آن 11هزار هکتار از اراضی خود را نیز برای محصولات گلخانه‌ای مانند انگور، گیلاس، خرمالو، انجیر، لیمو و انبه اختصاص داده است.
طیف گسترده‌ای از میوه‌ها و سبزی‌های گلخانه‌ای نیز در مساحتی بیش از 40 هزار هکتار در ژاپن تولید می‌شوند. توسعۀ تجارت گلخانه‌ای در کشورهای حاشیۀ خلیج فارس نیز در سال‌های اخیر بسیار چشمگیر بوده و دلیل آن نیز عمدتا" شرایط آب‌و‌هوایی خاص این مناطق است که امکان کشاورزی سنتی را ندارند، بنابراین کشاورزی گلخانه‌ای به‌عنوان راهکاری موثر مورد استفاده قرار گرفته است.
به‌عنوان نمونه 12هزار هکتار در ترکیه برای تولید محصولات کشاورزی و همچنین پرورش گل در نظر گرفته شده است.
کنترل شرایط محیطی و افزایش بهره‌وری
اما سوال اینجاست که چگونه می‌توان با منابع محدود، دستاورد بیشتری داشت.
در پاسخ به این پرسش اساسی باید گفت ضروری است تا بتوان شرایط محیطی را کنترل کرده و به‌جای اینکه در انتظار باران یا گرم و سرد شدن دمای هوا بمانیم، این شرایط را به کنترل خود درآوریم.
یکی از در دسترس‌ترین راه‌های کنترل شرایط محیطی،گلخانه‌هاست.
از این‌رو از گلخانه به‌عنوان یکی از روش‌های کشاورزی نوین یاد می‌شود که با استفاده از آن می‌توان بهره‌وری را در مقیاس واحد افزایش داد.
فلسفۀ وجودی ایجاد و توسعۀ گلخانه‌ها افزایش بهره‌وری زمین است تا با کنترل فاکتورهایی مانند دما و رطوبت، میزان تولید غذا در هکتار زمین ثابت افزایش یابد.
محصولات گلخانه‌ای که درحال حاضر مورد حمایت قرار دارد، مشروط به داشتن توجیه اقتصادی است.
بازۀ این محصولات هم ازگل‌های زینتی تا همان گوجه‌فرنگی و خیار که مصرف روزانة مردم است را شامل می‌شود.
بدیهی است که باید استفاده و برداشت خود از منابع آبی و خاکی برای تولید غذا را کنترل کنیم تا بخشی از منابع را برای فرزندان خود حفظ کرده و در عین حال پاسخگوی نیازهای کنونی تامین غذا هم باشیم.
از این‌رو توسعۀ گلخانه‌ها به‌عنوان راهکاری که بالاترین بهره‌وری را می‌تواند از منابع آب و زمین محدود داشته باشد، مورد توجه و تاکید جدی قرار گرفته است.
بانک کشاورزی با اینکه به‌عنوان یک بانک باید درآمدزایی را در اولویت داشته باشد، اما همواره توجه به توسعۀ گلخانه‌ها به‌عنوان راهکاری برای توسعۀ پایدار و حفظ زمین را در قالب یک مسئولیت اجتماعی برای خود مورد توجه و تاکید قرار می‌دهد.
از این رو تسهیلات مورد نظر،با نرخی پایین‌تر از نرخ مصوب به طرح‌های توسعۀ گلخانه‌ها پرداخت می‌شود. به‌عبارتی دیگر این بانک در جهت تحقق اهداف توسعۀ پایدار در حالی‌که بانک مرکزی نرخ 20درصد را برای تسهیلات بانک کشاورزی مصوب کرده است، تسهیلات از منابع داخلی خود را به ایجاد و توسعۀ گلخانه‌ها را با نرخ 18درصد پرداخت می‌کند.
در حال حاضر،مقولۀ مهمی که در پرداخت تسهیلات گلخانه و توسعۀ کشت گلخانه‌ای مورد توجه قرار می گیرد اینکه سعی شده ،تسهیلات به این سمت و سو هدایت شده و تاکید جدی روی مزیت‌های نسبی کشور و توسعۀ این مزیت قرار گیرد.
