جمعیت با شعار زیاد نمی شود؛ اقتصاد و مهاجرت تعیینکننده است
عضو هیئت علمی دانشگاه با بررسی آخرین وضعیت فرزندآوری و جوانسازی جمعیت ایران، تأکید کرد که تمرکز سیاستگذاران بر افزایش باروری بدون توجه به مهاجرت، اقتصاد و سرمایه اجتماعی، نهتنها مؤثر نبوده بلکه به بیاعتمادی و کاهش انگیزه اجتماعی انجامیده است.
علی پژهان کارشناس حوزه جمعیت با انتقاد از رویکردهای رایج در سیاستگذاری جمعیتی، اظهار کرد که جمعیت یک مسئله چندبعدی است و تمرکز صرف بر باروری «خطای راهبردی» محسوب میشود.
به گفته وی، باروری تنها یکی از متغیرهای جمعیت است و آخرین حلقه زنجیرهای است که متغیرهایی مانند اقتصاد، آرامش اجتماعی و بهویژه مهاجرت بر آن اثر مستقیم دارند.
این کارشناس جمعیت با اشاره به مهاجرت سالانه حدود 150 هزار نفر از کشور، آن را «فرار جمعیت» توصیف کرد و گفت بسیاری از مهاجران امیدی به بازگشت ندارند.
وی تأکید کرد که این روند، بهویژه در میان جوانان و دانشجویان، باعث کاهش انگیزه داخلی و تشدید ناامیدی اجتماعی میشود.
پژهان با انتقاد از سیاستهای تشویقی جمعیت، تصریح کرد که این سیاستها به دلیل ضعف ابزار اجرایی و نبود منابع مالی کافی، بیشتر جنبه شعاری داشتهاند و حتی بذر بیاعتمادی را در جامعه کاشتهاند.
او با اشاره به وعدههایی مانند اعطای خودرو یا حمایتهای مالی برای فرزندآوری، گفت بسیاری از این وعدهها عملی نشده و نتیجه آن کاهش اعتماد عمومی بوده است.
وی با استناد به آمارهای رسمی، از کاهش 35 درصدی ازدواج، کاهش 28 درصدی تولد و افزایش 21 درصدی طلاق در سالهای اخیر خبر داد و افزود که این شاخصها نشاندهنده بنبست در سیاستهای جمعیتی است. همچنین افزایش تلفات تصادفات جادهای از 15 هزار به 20 هزار نفر در یک سال را از دیگر متغیرهای مؤثر بر جمعیت دانست و تأکید کرد که قربانیان اصلی این حوادث، جوانان هستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه سیاستهای دستوری در حوزه فرزندآوری کارآمد نیستند، گفت اقناع اجتماعی جایگزین اجبار است و مردم تحت تأثیر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تصمیم میگیرند.
به گفته وی، سبک زندگی و ذائقه جامعه نسبت به ازدواج و فرزندآوری تغییر کرده و سیاستهای تشویقی در هیچکجای جهان پاسخگو نبودهاند.
پژهان در پایان، مسئله جمعیت را موضوعی ملی و مولفهای از قدرت کشور دانست و تأکید کرد که افزایش جمعیت نیازمند نگاه جامع، بازنگری در حکمرانی، توجه به مهاجرت معکوس و ترمیم اعتماد عمومی است.
