انتظار میرفت به دلیل برجام سالی پررونق داشته باشیم، اما نشد!/ بحران شفافیت در اطلاعات انتشار یافته بورسی سرمایه گذاران را سردرگم کرد!

« نود اقتصادی » - شرکت بیمه اتکایی امین در گزارش هیات مدیره خود نوشت : بازار سرمایه کشور سال 95 را در حالی آغاز کرد که پس از اعلام اجرایی شدن برجام در نیمه دیماه سال 94 فضایی از خوش بینی در میان فعالان بازار حاکم شد. به دنبال رشدهای هیجانی بازار در زمستان سال 94 شاخص کل بیش از 30 درصد در عرض کمتر از سه ماه رشد کرد. اگر چه که با وجود امید کارشناسان دایر بر ایجاد فضای مثبت بین المللی، انتظار می رفت سالی توام با رونق برای بورس در پی گشایش های سیاسی و ورود سرمایه خارجی باشد اما انتظارات در جدال با عوامل بنیادی رنگ باخت. در نتیجه بازار از اواخر فروردین ماه سال 95 در رکود عمیق‌تری فرو رفت و در نهایت سال 95 با نزول 4 درصدی شاخص کل پایان یافت.

البته این میزان نزول به علت مدیریت شاخص کل، عمق زیان فعالان بازار را هویدا نمی سازد.

سال 95 را می توان به علت اتفاقات رخ داده در سطح اقتصاد ملی و همچنین بازار سرمایه، جزو سال‌های منحصر به فرد تلقی کرد و این سال را سال بحران شفافیت تعبیر کرد که به طور خاص می‌توان از صنعت بانکداری، پالایشگاه و برخی شرکت‌ها به عنوان عوامل این بحران یاد کرد که چگونگی انتشار اطلاعات آنها موجبات معطلی، سردرگمی و عدم اطمینان سرمایه گذاران را به اطلاعات انتشار یافته از مجاری رسمی فراهم کرد. البته در خصوص بانک‍ها عمده مشکل در خصوص نحوه ارایه صورت‌های مالی را باید به تغییرات عمیق و یکباره مورد نظر بانک مرکزی در نحوه شناسایی درآمدها مرتبط دانست.

در کنار عامل فوق الذکر، می‌توان به نرخ‌های سود بانکی،به عنوان یکی از مهمترین متغیر تاثیرگذار بر وضعیت بازار سرمایه در سال 95 و نیمه نخست سال 96 اشاره کرد که به علت وجود مشکلات ترازنامه ای در برخی بانکها موجب بی تفاوتی آنها نسبت به مصوبه شورای پول واعتبار شد.

در عمل، بهای تمام شده پول را درسطح شبکه بانکی افزایش داد و نتیجه نهایی این وضعیت افزایش سود پیشنهادی به سپرده گذاران و دارندگان اوراق با درآمد ثابت بودکه منجر به تعمیق رکود دربازارهای مختلف از جمله بازار سرمایه شد.

البته نقش عامل بازارغیرمتشکل پولی در رخداد این مساله بسیار برجسته بود.

از سایرعوامل قابل توجه درسال 95 را می توان به وضعیت بازار ارز به عنوان یکی دیگرازعوامل بسیار مهم در تاثیر برسودآوری شرکت ها اشاره کردکه در پاییز این سال، نشانه هایی ازتضعیف ریال بروزکردکه درصورت تداوم می توانست اقبال به سمت سهام شرکت های صادرات محور را افزایش دهد که البته این وضعیت نیز در مدت کوتاهی رنگ باخت و با ورود بانک مرکزی و اتمام تقاضای فصلی نرخ ارز مجددا تعدیل شد.

به طور خلاصه باید گفت که بازار در سال 95 در فشار عوامل بنیادی قرار گرفت که به آنها اشاره شد.

عملا یک سمت تاثیر گذار این عوامل فشار،بحران به وجود آمده در بازار پول بودکه در نهایت موجب شدکه برآیند کارنامه بازار سهام درنزد سرمایه گذاران نمره عدم قبولی تلقی شود وسرمایه گذاران به دنبال کلید حل بازار سرمایه در بازار پول باشند.

با نگاهی به روند میانگین ارزش معاملات خرد درنیمه دوم سال 95 این نکته به ذهن می رسد که پس از رسمیت یافتن برجام، انتظار بازار درخصوص رشد سودآوری شرکت های بورسی درگزارشات 6 ماهه برآورده نشد. همین امر سبب کاهش حجم ارزش معاملات در نیمه دوم سال 95 هم شد.

با نگاهی به حجم و ارزش معاملات خرد در نیمه ابتدایی سال 96 شاهد کاهش حجم معاملات خرد بوده، با این تفاوت که در این فاصله زمانی به علت افزایش قیمت‌های جهانی شاهد رشد سودآوری شرکت های فعال درحوزه فلزات اساسی ، معدنی و پالایشی بودیم. این تحولات دربازارهای جهانی و افزایش نرخ ارزسبب شد تا شاخص بورس به رقم 85 هزار واحد در پایان شهریور ماه سال 96 برسد. بر این اساس، علل نیادی رشد سود اوری شرکت های بورسی در سال 96 ناشی از افزایش قیمت جهانی نفت، افزایش نرخ ارز، کاهش تولید فولاد توسط کشور چین و افزایش قیمت این محصول و رشد قیمت جهانی مواد معدنی و پرداخت مطالبات شرکت ها از دولت با انتشار اوراق خزانه اسلامی بوده است.