کیفیت رشد اقتصادی مایه شرمساری است/ شخصا از کیفیت تیم اقتصادی انتخاب شده متاسفم
فرشاد مومنی گفت: مبنای ادعای من هم این است که در حالی که طی پنج ساله گذشته، اقتصاد ایران از نظر تغییرات عملکرد اقتصادی که در نرخ رشد تولید ناخالص داخلی منعکس می‌شود - صرف‌نظر از کیفیت رشد اتفاق افتاده که مایه شرمساری است- در مقایسه با اندازه تغییرات نقدینگی با یک انباشت بزرگ تورم نهفته روبه‌رو است.
به گزارش « نود اقتصادی » فرشاد مومنی اقتصاددان اصلاح طلب اظهار کرد: تحریم کنندگان ایران به طور نسبی با یک وقوف دقیق درباره این که امنیت ملی هر کشوری بیش از هرچیز، تابعی از بنیه تولیدی آنهاست، دقیقاً در تحریم‌های شدت یافته، عناصر و مولفه‌های موثر بر بنیه تولید ملی را هدف قرار داده‌اند وگرنه در همان دورانی که اوج تحریم‌ها بود و از نظر گستره و عمق در کل انقلاب اسلامی، بی‌سابقه بود، تحریم‌ها هرگز مشمول واردات کالاهای لوکس و تجملی نشد. بر این اساس اگر می‌خواهیم ببینیم که آسیب‌پذیری ما در برابر آن تحریم‌ها چیست، آدرس مستقیم، نگاه به وضعیت بنیه تولید ملی است.
وی افزود: اگر دولت، کوچکترین بی‌احتیاطی در زمینه سیاست‌های تورم‌زا مرتکب شود، همواره این خطر وجود دارد که با تحریک انتظارات مردم، بخش‌هایی از آن تورم نهفته فعلیت پیدا کنند. این دقیقاً آن زاویه‌ای است که در تجربه شوک انتظارات آینده‌هراسانه در سال ۹۱ مشاهده شد. امروز هم که بعضی از گروه‌های ذینفع غیرمولد، دولت را ترغیب می‌کنند که به سمت سیاست‌های تورم‌زا تمایل نشان دهد، باید این هشدار را به دولت دهیم که اگر کوچکترین بی‌احتیاطی در این زمینه کند، می‌تواند بحران‌هایی بسیار جدی را در کشور کلید بزند.
کیفیت رشد اقتصادی مایه شرمساری است
این اقتصاددان گفت: مبنای ادعای من هم این است که در حالی که طی پنج ساله گذشته، اقتصاد ایران از نظر تغییرات عملکرد اقتصادی که در نرخ رشد تولید ناخالص داخلی منعکس می‌شود - صرف‌نظر از کیفیت رشد اتفاق افتاده که مایه شرمساری است- در مقایسه با اندازه تغییرات نقدینگی با یک انباشت بزرگ تورم نهفته روبه‌رو است.
فرشاد مومنی بیان کرد: حال، این که تهدیدهای ترامپ چقدر روی نوسانات ارزش دلار تأثیر گذاشته است، به گواه شواهد متعدد، معتقدم که تأثیرش نزدیک به صفر بوده است. به دلیل اینکه تا این لحظه، مردم تهدیدهای ترامپ را به هیچ وجه جدی نگرفتند چون او هم طی مدتی که از مسوولیتش می‌گذرد، در عمل به وضوح نشان داده که چقدر بی‌ضابطه، نسنجیده و بی‌مبالات سخن می‌گوید بنابراین من نسبت دادن نوسانات کنونی قیمت دلار به آن عامل را بی‌مورد می‌دانم.
وی عنوان کرد: ارزیابی من این است که گروه‌های غیرمولد و رانت‌جو در ایران طی چند ماهه گذشته، بیشترین فشارها را برای افزایش نرخ ارز به دولت آورده‌اند. یک واقعیت هم در کنار این مساله وجود دارد و آن هم این است که دولت به واسطه کسری مالی خود، عملاً در اسناد لایحه بودجه نشان داده است که تمایل جدی برای افزایش‌های اندک و موضعی و متناوب در قیمت دلار دارد اما خوشبختانه هنوز به تمامه، دولت به خواسته‌های رانت‌جوها، رباخورها و دلال‌ها لبیک نگفته است.
این اقتصاددان گفت: این‌ها رسانه‌های متعددی دارند و از همه آن رسانه‌ها و همه ارتباطاتی که با اجزای ساختار قدرت دارند، در این زمینه استفاده می‌کنند و به گونه‌های مختلف هم با دستکاری واقعیت‌ها و تحلیل‌ها، دولت را در این زمینه اغوا می‌کنند و تحریک می‌کنند که به سمت این گزینه تمایلی نشان دهد.
فرشاد مومنی عنوان کرد: عنصر اساسی در این زمینه آن است که باید بلوغ فکری دولت و به ویژه مدیریت اقتصادی آن بالا رود و به تجربه‌های تاریخی در این زمینه به اندازه کافی توجه کند. در مرتبه بعدی، نهادهای وی افزود: نظارتی هم باید با جدیت بیشتری به وظایف نظارتی خود، عمل کنند و در این زمینه بخصوص مجلس شورای اسلامی، جایگاه برجسته‌تری در کوتاه‌مدت دارد. در حال حاضر که در آستانه تقدیم لایحه بودجه دولت به مجلس هستیم، در این زمینه باید به نمایندگان محترم تذکر جدی داده شود. واقعیت این است که اوضاع مالی دولت به طرز نگران‌کننده‌ای نامناسب است و اگر خدایی ناکرده نمایندگان مجلس با ترجیح ملاحظات کوته‌نگرانه منطقه‌ای در لایحه بودجه دولت از طریق افزایش هزینه‌ها مداخله‌هایی کنند، خود این موضوع، نیروی محرکه‌ای برای دولت می‌شود که گوشه چشمی به دستکاری نرخ ارز بیاندازد.
این اقتصاددان بیان کرد: دلیل این مساله هم آن است که کشور همچنان در بخش‌های وسیعی از فعالیت‌های مولد، گرفتار بحران رکود عمق‌یافته است. در عین حال با توجه به این که شیوه سالم کسب درآمد برای دولت یعنی مالیات‌گیری هم به واسطه نقایص ساختاری موجود در آن به گونه‌ای عمل می‌کند که دولت عملاً فقط می‌تواند از مزد و حقوق‌بگیران و تولیدکننده‌ها مالیات دریافت کند و غیرمولدها قابلیت و انعطاف بسیار بزرگی برای فرار مالیاتی دارند بنابراین راه افزایش مالیات‌ها تقریباً به روی دولت، مسدود است. اگر هم دولت در این زمینه کاری صورت دهد، به معنای فشار بیشتر به فرودستان و تولیدکنندگان خواهد بود که کاملاً مضمون ضدتوسعه‌ای دارد. در نتیجه اگر نماینده‌های مجلس به سمت فرشاد مومنی گفت: ایجاد هزینه‌های بیشتر برای دولت به مطامع انتخاباتی محلی کشیده شوند، خود این می‌تواند یک مجوز برای دولت باشد که از این طریق دوباره اقتصاد را بی‌ثبات‌تر و ناامن‌تر کند و فشارهای معیشتی بر مردم را هم افزایش دهد. این موضوع هم هزینه‌های تولیدی را برای تولیدکننده‌ها افزایش می‌دهد و هم باعث می‌شود که معیشت فرودستان در معرض فشارهای شدیدتری قرار بگیرد که هیچ‌کدام از
آن‌ها به مصلحت کشور نیست.
رشد نقدینگی 5 سال گذشته از دوران دفاع مقدس هم بیشتر است
وی اظهار کرد: مناسبات غیرمولد و رانتی و ربوی باعث می‌شود علی‌رغم رشد بسیار اندک و نوسانی اقتصاد، رشد نقدینگی طی پنج ساله گذشته حتی در مقایسه با متوسط رشد نقدینگی در دوران دفاع مقدس که ما اقتصاد جنگی را تجربه می‌کردیم، به طرز فاحشی افزایش پیدا کرده و آن تورم نهفته را مثل یک غول خطرناک بالای سر اقتصاد ایران قرار داده است.
این اقتصاددان افزود: کانون اصلی تمرکز دولت باید این باشد که از طریق ارتقای بنیه تولیدی کشور و مهار مناسبات غیرمولد و رانتی و ربوی، به صورت نظام‌وار ساختار نهادی را تغییر دهد و اعتنا و اهتمام بیشتری به خلق فرصت‌های شغلی مولد و تقویت بنیه تولید ملی کند و کمتر، امتیازهای غیرعادی به غیرمولدها اعم از رانت‌جوها، رباخوارها، دلال‌ها و واردکننده‌ها دهد. اگر چنین جهت‌گیری‌هایی در دستور کار دولت قرار گیرد و به طور مشخص علایمی از این مساله در سند لایحه بودجه دولت منعکس شود، شخصاً بر این باور هستم که ما با قابلیت بیشتری می‌توانیم در برابر تهدیدهای بیرونی مقاومت کنیم.
شخصا از کیفیت تیم اقتصادی انتخاب شده متاسفم
مومنی خاطرنشان کرد: با این که شخصاً از کیفیت تیم اقتصادی‌انتخاب شده، بسیار متأسف هستم اما بر این باورم که سهم عوامل ساختاری و نهادی در عملکرد اقتصادی ایران از سهم اشخاص، بسیار بیشتر است. بر این اساس امیدوار هستم که دولت به این بلوغ فکری برسد و از طریق استمداد از نهادهای تخصصی مدنی بر گستره و عمق ظرفیت دانایی خود به ویژه در زمینه مدیریت اقتصادی اضافه کند. در غیر این صورت کیفیت اندک برگزیدگان از نظر صلاحیت‌های تخصصی که بعضاً فاجعه‌آمیز و مایه تأسف است، می‌تواند هزینه‌های بسیار سنگینی را به اقتصاد و جامعه ایران تحمیل کند.
وی گفت: از منظر بیرونی، شوک بیرونی ناشی از ولنگاری‌ها و تمایلات جنگ افروزانه ترامپ در شرایط فعلی بیش از هر چیز، تابعی از واکنش اروپایی‌هاست، اما از منظر درونی به شرحی که اشاره کردم، بیش از هرچیز تابع سیاست‌گذاری‌های اقتصادی دولت است. اگر از منظر اقتصاد سیاسی، دولت تا اندازه‌ای بلوغ فکری و هوش از خود نشان دهد که بفهمد بقای کشور و امنیت ملی ما تابعی از وضعیت معیشت فرودستان و وضعیت بنیه تولیدی کشور و میزان اعتماد تولیدکنندگان به دولت است و این دو مؤلفه را بیش از این دچار مخاطره قرار ندهد و بتواند در برابر زیاده‌خواهی‌های رانت‌جویان، رباخوارها، دلال‌ها و واردکننده‌ها ایستادگی کند، ما می‌توانیم با قدرت چانه‌زنی بیشتری با این شرایط برخورد کنیم.
