این کشورها چطور در دام بدهی دولتی گرفتار نشدند؟
برخی کشورها توانستهاند از بحران بدهیهای عمومی بزرگ در امان بمانند؛ اما برخی دیگر در باتلاق بدهی فرو رفتهاند. دسته اول چه کردهاند و چرا تقلید از آنها سخت است؟
بسیاری از دولتهای امروزی بهویژه در کشورهای توسعهیافته با بحران بدهی دست به گریبان هستند. با این حال، تعدادی از دولتها توانستهاند میزان بدهی خود را مدیریت کنند.
کشورهای موفق، چه کار متفاوتی انجام دادهاند که آنها را از بحران بدهی نجات داده است؟ چرا تقلید از آنها برای دیگر کشورها سخت است؟
بررسیهای نشریه اکونومیست نشان میدهد که به صورت کلی میتوان از طریق اصلاحات ساختاری، نهادهای قابل اعتماد، بودجهریزی محتاطانه و البته کمی شانس، بدهیهای دولتی را مهار کرد.
ویژگی کشورهایی که از بدهی گریختهاند
برخی از دولتها و کشورها توانستهاند با چند ویژگی، عملکرد موفقی در زمینه کنترل بدهی به نمایش بگذارند.
ویژگی نخست، انضباط مالی و قواعد بودجهای است. این دولتها خودشان را موظف میکنند به سقف هزینهها پایبند بمانند و کسری بودجه یا رشد بدهی را با قوانین رسمی محدود میکنند.
دومین ویژگی چنین کشورهایی، نهادهای قوی و مستقل است. آنها از بانک مرکزی مستقل، بودجهریزی شفاف و سیستمهای نظارتی موثر برخوردارند. هیچ یک از این دولتها، قوانین را نقض نمیکنند و در نتیجه میتوانند اعتماد بازارها را به خود جلب کنند.
آمادهسازی برای هزینههای آینده از دیگر ویژگیهای مهم چنین دولتهایی به شمار میآید. آنها پیش از پیری جمعیت و افزایش هزینههای درمان و بازنشستگی، منابع مالی لازم را تامین میکنند و کنار میگذارند. به این ترتیب جلوی شوک مالی را خواهند گرفت.
رشد پایدار و بهرهوری بالا همراه با سیاستهای مالی محتاطانه و توافق سیاسی و اجتماعی میزان احزاب و جامعه هم از دیگر مواردی است که در کنار کمی چاشنی شانس، به این کشورها کمک میکند در تله بدهی گرفتار نشوند.
چرا همه نمیتوانند بدهی را مهار کنند؟
اصول مشخصی وجود دارد که میتواند جلوی خیزش بدهی دولتی را بگیرد با این حال بسیاری از کشورها عاجز میشوند و نمیتوانند این اصول را پیاده کنند. یکی از مهمترین مسائل مقاومت سیاسی است. به هر حال کاهش هزینهها و افزایش مالیات میتواند منجر به بروز نارضایتیهای سیاسی در میان مردم شود.
برخی از سیاستمداران هم برای محبوبیت، وعده یارانههایی را میدهند که هزینههای سنگینی را روی دست دولت میگذارد و منجر به افزایش بدهی دولتی میشود.
رشد پایین جمعیت و همچنین پیر شدن جمعیت، منجر به افزایش هزینههای بازنشستگی خواهد شد که در نهایت خیزش بدهی را به دنبال خواهد داشت.
گاهی اوقات هم شوکهای نامنتظره منجر به بروز بحران خواهد شد. مثلا جنگ و همهگیری میتواند منجر به بروز بحران بدهی شود و جلوی تلاشهای دولتها را برای مهار آن بگیرد.