جنگ پنهان چین و آمریکا بر سر بنادر استراتژیک جهان

ایالات متحده و چین وارد مرحله‌ای تازه از رقابت شده‌اند؛ نبردی که نه در میدان جنگ، بلکه در مسیرهای کشتیرانی و بنادر کلیدی جهان در حال شکل‌گیری است. واشنگتن به این جمع‌بندی رسیده که وابستگی بیش از حد به بنادر خارجی می‌تواند امنیت ملی‌اش را تهدید کند و اکنون تلاش می‌کند نفوذ روزافزون پکن در زیرساخت‌های بندری را محدود سازد.بر اساس طرحی که در کاخ سفید دنبال می‌شود، شرکت‌های آمریکایی و متحدان غربی تشویق خواهند شد تا سهام بنادر تحت کنترل چین را خریداری یا در آنها شریک شوند. یکی از نمونه‌های شاخص، اعلام آمادگی شرکت سرمایه‌گذاری بلک‌راک (Black Rock) برای تصاحب دارایی‌های بندری گروه CK Hutchison در بیش از ۲۰ کشور، از جمله در نزدیکی کانال پاناما است. این رویکرد نشان می‌دهد که واشنگتن علاوه بر دیپلماسی، از ابزار سرمایه و بازارهای مالی نیز برای مقابله با چین استفاده می‌کند.چین در دو دهه گذشته شبکه‌ای گسترده از بنادر را در قالب ابتکار «کمربند و جاده» یا BRI توسعه داده است؛ طرحی که ستون فقرات دسترسی این کشور به بازارهای جهانی محسوب می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد تا تابستان ۲۰۲۴، پکن در بیش از ۱۲۹ پروژه بندری در آسیا، آفریقا، مدیترانه و آمریکای لاتین سرمایه‌گذاری کرده است. از نگاه واشنگتن، این سرمایه‌گذاری‌ها صرفاً اقتصادی نیست و می‌تواند در شرایط بحران به ابزار فشار سیاسی و حتی نظامی بدل شود.کانون نگرانی‌های آمریکا شامل چند نقطه حیاتی است: بندر پیرائوس در یونان که ۶۷ درصد سهام آن در اختیار شرکت دولتی COSCO چین است؛ بنادر والنسیا و بیلبائو در اسپانیا؛ ترمینال کینگستون در جامائیکا به‌عنوان شریان اصلی کارائیب؛ و همچنین مسیرهای حیاتی کانال پاناما.

 

کارشناسان امنیتی آمریکایی هشدار می‌دهند کنترل این گلوگاه‌ها می‌تواند امکان جاسوسی، برتری نظامی یا حتی قطع زنجیره تأمین جهانی را در اختیار پکن قرار دهد.در همین راستا، وزارت دفاع آمریکا شرکت COSCO را در فهرست نهادهای مرتبط با ارتش چین قرار داده است؛ اقدامی که هرچند تحریم فوری به‌ همراه ندارد، اما پیامی آشکار برای محدود کردن همکاری‌های غربی با غول‌های دریایی چین به حساب می‌آید. همزمان، کاخ سفید در حال بررسی راهکارهایی چون ایجاد ثبت کشتی‌های جدید تحت پرچم آمریکا در جزایر ویرجین و حتی اعمال تعرفه بر کشتی‌های ساخت یا پرچم چین است.این اقدامات با واکنش تند پکن روبه‌رو شده است. سخنگوی نمایندگی چین در واشنگتن تأکید کرده که تمام همکاری‌های بندری این کشور در چارچوب قوانین بین‌المللی انجام می‌شود و تلاش آمریکا برای محدود کردن آن چیزی جز «هژمونی‌گری» و «قلدری اقتصادی» نیست.با وجود این، واقعیت آن است که ظرفیت کشتی‌سازی چین بیش از ۲۳۰ برابر آمریکا برآورد می‌شود؛ شکافی که نشان می‌دهد حتی در صورت اجرای طرح‌های حمایتی، واشنگتن مسیر دشواری برای بازسازی قدرت دریایی خود پیش رو دارد.پیامدهای این رقابت فراتر از اقتصاد دوجانبه است. اروپا، مدیترانه و کشورهای کارائیب اکنون در موقعیتی قرار گرفته‌اند که باید میان همکاری با چین یا تبعیت از فشارهای آمریکا تصمیم بگیرند. چنین روندی می‌تواند زنجیره‌های تأمین جهانی را دو قطبی کند و هزینه‌های حمل‌ونقل و تجارت بین‌المللی را افزایش دهد.در نهایت، آنچه امروز در بنادر جهان جریان دارد، جنگی خاموش اما سرنوشت‌ساز است؛ جنگی که نه‌تنها آینده تجارت جهانی، بلکه تعادل قدرت میان شرق و غرب را بازنویسی خواهد کرد.