بازی سه‌جانبه اردوغان؛ نقشه مرموز ترکیه برای ورود چین به مسیر ترامپ
وزیر حمل و نقل ترکیه می‌گوید، کریدور موسوم به «مسیر ترامپ» که سرزمین اصلی آذربایجان را از طریق ارمنستان به منطقه نخجوان در مرز ترکیه متصل می‌کند، خط شرق-غرب از پکن به لندن را کارآمدتر خواهد کرد.
ترکیه پتانسیل تجارت سریع‌تر بین چین و اروپا را می‌بیند، آن هم از طریق کریدور قفقاز جنوبی که قرار است در نتیجه توافق صلح ماه جاری میلادی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان با میانجی‌گری ایالات متحده افتتاح شود؛ البته در صورتی‌که واشنگتن استفاده از این کریدور را محدود نکند.
عبدالقادر اورالوغلو، وزیر حمل و نقل ترکیه، روز پنجشنبه ـ30 مردادـ گفت: «کریدور موسوم به مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی که سرزمین اصلی آذربایجان را از طریق ارمنستان به منطقه نخجوان در مرز ترکیه متصل می‌کند، خط شرق-غرب از پکن به لندن را کارآمدتر خواهد کرد.»
اما آمریکا حقوق توسعه انحصاری برای این گذرگاه که با نام کریدور زنگزور نیز شناخته می‌شود، را به دست آورده که می‌تواند بر میزان استفاده گسترده از آن تأثیر بگذارد. این شرط در بیانیه صلحِ امضا شده در واشنگتن در 8 آگوست ـ17 مردادـ توسط نخست‌وزیر ارمنستان و رئیس‌جمهوری آذربایجان در واشنگتن، تحت نظارت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، گنجانده شده که هدف آن پایان دادن به دهه‌ها درگیری مسلحانه است.
اهمیت رویکرد آمریکا برای حضور چین در مسیر ترامپ
مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که تنظیم این کریدور تحت کنترل ایالات متحده در تعیین این‌که آیا صادرکنندگان بزرگ از جمله چین، تصمیم به استفاده از آن را می‌گیرند یا نه، بسیار مهم خواهد بود.
کنترل آمریکا بر این کریدور می‌تواند مسکو را به حاشیه براند و ارمنستان و آذربایجان را به غرب نزدیک‌تر کند. بلومبرگ مدعی شده است این مسیر ممکن است با رونق گرفتن، به‌تدریج نفوذ سیاسی روسیه و ایران را بر قفقاز را کاهش دهد.
ارمنستان و آذربایجان دهه‌هاست که بر سر منطقه قره‌باغ کوهستانی، منطقه‌ای عمدتا ارمنی‌نشین در آذربایجان، با هم درگیر هستند. آن‌ها در اوایل دهه ۱۹۹۰ جنگ‌هایی را آغاز کردند که منجر به کشته شدن بیش از ۳۰ هزار نفر شد و در جریان یک درگیری ۴۴ روزه در سال ۲۰۲۰، حداقل ۶ هزار نفر جان باختند.
در همین حال، ترکیه در حال پیشبرد زیرساخت‌ها برای پشتیبانی از این کریدور است و ساخت راه‌آهن ۲۲۴ کیلومتری که نخجوان را به قارص در شرق ترکیه متصل می‌کند، با تأمین مالی ۲.۴ میلیارد یورو (۲.۸ میلیارد دلار) وام خارجی آغاز خواهد شد. به گفته اورالوغلو، این خط پس از تکمیل تا سال ۲۰۲۹، ظرفیت حمل سالانه ۱۵ میلیون مسافر و ۲ میلیون تن بار را خواهد داشت.
او گفت: «این راه‌آهن شبکه‌های تأمین و لجستیک اوراسیا را تقویت می‌کند و ترکیه را در مرکز همکاری‌های منطقه‌ای قرار می‌دهد.»
اکوایران: روسیه و ایران از پروژه پیشنهادی کریدور بین‌المللی شمال-جنوب که هدف آن ایجاد مسیر ریلی مصون از تحریم میان هند تا روسیه است، منافع خود را دنبال می‌کنند. برخی گزارش‌ها حاکی است «پل ترامپ» ممکن است نزدیک مرز ایران و ارمنستان ایجاد شود و در نتیجه این مسیر بتواند بر طرح شمال–جنوب تأثیر بگذارد.
این کریدور از طریق ارمنستان و آذربایجان حجم بار را در امتداد کریدور میانی که یک مسیر تجاری کلیدی بین آسیا و اروپا است، افزایش خواهد داد. ترکیه که زمانی توقف‌گاهی در جاده ابریشم باستانی بود، در بحبوحه تشدید رقابت ایالات متحده و چین بر سر مسیرهای تجاری در سراسر قفقاز و خاورمیانه، به‌دنبال تثبیت نقش خود به‌عنوان یک قطب ترانزیت مدرن است. آنکارا قصد دارد شبکه ریلی خود را ۱۲۰۰ کیلومتر گسترش دهد، اگرچه تنها یک‌سوم آن در دست ساخت است.
سود اقتصاد ترکیه از ارتباط بیشتر با ارمنستان
سلوا بهار بازیکی، اقتصاددان بلومبرگ اکونومیکس در آنکارا، اخیرا در تحلیلی گفت: «عادی‌سازی بالقوه روابط تجاری با ارمنستان همچنین می‌تواند دستاوردهای بزرگی ایجاد کند و صادرات ترکیه را سالانه ۳ میلیارد دلار افزایش دهد، معادل حدود ۱ درصد از کل صادرات ترکیه. اگر پروژه مرتبط با مسیر ترامپ همراه با ابتکارات تکمیلی راه‌آهن منطقه‌ای که در حال حاضر در حال انجام است، محقق شود، می‌تواند صادرات ترکیه را سالانه ۱ میلیارد دلار دیگر افزایش دهد.»
انتظار می‌رود این توافق صلح، تلاش‌های ترکیه و ارمنستان را برای احیای روابط دیپلماتیک و بازگشایی مرز خود تسریع کند؛ گامی که مورد حمایت ایالات متحده و اتحادیه اروپا است. بازگشایی آخرین مرز بسته دوران جنگ سرد می‌تواند ارمنستانِ محصور در خشکی را مستقیما به یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای خاورمیانه متصل و تجارت فرامرزی را تقویت کند. ترکیه در سال ۱۹۹۳ در حمایت از آذربایجان در طول جنگ قبلی، مرز خود با ارمنستان را بست.
