به گزارش «نود اقتصادی» طی چند سال اخیر که سیاست رفع تعهد ارزی در کشور اجرا شده، انتقادهایی از سوی برخی کارشناسان نسبت به این موضوع وجود داشته اما در سال جاری این موضوع عمدتا از سمت چند نفر از نمایندگان مجلس و بعضا برخی اعضای اتاق بازرگانی مطرح می‌شود.
استدلال این گروه این است که دلیل کاهش ارزش صادرات در سال جاری، اجرای سیاست رفع تعهد ارزی بوده است.
این درحالی است که براساس داده‌های گمرک ایران، کاهش ارزش صادرات کشورمان طی سال جاری عمدتا از ناحیه ۱- کاهش قیمت‌های جهانی، ۲- رقابت تحریمی‌ها در بازار (رقابت با روسیه در بازارها)، ۳- افزایش مصرف داخلی برخی کالاها و ۴- بخشنامه‌ها و سیاست اجرایی بعضا متناقض در وزارتخانه‌های اقتصاد و صمت بوده است.
درخصوص مورد اول یعنی اثر کاهش قیمت‌های جهانی بر کاهش ارزش صادرات ایران، آنطور که در جدول قابل مشاهده است، از ۱۹ کالای اول صادراتی ایران در ۱۱ قلم از کالاها صادرات وزنی کشورمان رشد قابل‌توجهی داشته اما بلحاظ ارزش یا رشد نداشته یا اینکه حتی با کاهش ارزش روبرو بوده است.
برای مثال، صادرات اوره درحالی بلحاظ وزنی رشد ۸۱ درصدی داشته که رشد ارزش آن تنها ۱۴ درصد بوده است. رشد وزنی صادرات بوتان مایع‌شده درحالی ۳۴ درصد بوده که ارزش آن کاهش ۹ درصدی داشته است.
رشد وزنی پرویان مایع‌شده نیز ۱۹ درصد اما ارزش آن کاهش ۲۲ درصدی را تجربه کرده است. رشد وزنی روغن‌های سبک ۱۲ درصد اما ارزش آن کاهش ۱۹ درصدی داشته است. صادرات وزنی قیر نفت درحالی رشد ۲۱ درصدی داشته که رشد ارزش آن صفر بوده است.
یکی از موارد دیگر که بر کاهش صادرات نقش داشته، موضوع افزایش مصرف داخلی است. این موضوع عمدتا در بخش‌هایی مرتبط با ساخت‌وساز رخ داده که علاوه‌بر افزایش ساخت‌وساز کشورمان، کاهش تقاضا در کشور چین نیز اثر داشته است.
مورد بعدی، کاهش صادرات گاز طبیعی است که به‌نظر می‌رسد دلیل آن، افزایش تقاضای داخلی بوده است. به‌عبارتی، برخلاف ادعاها، هیچ کدام از این آمارها نشان نمی‌دهد که دلیل کاهش صادرات غیرنفتی، اجرای سیاست رفع تعهد ارزی بوده باشد.
