«نود اقتصادی»: آیین فرخی- نشست پیچیده و سرنوشت ساز برای ایران و ونزوئلا به عنوان دو عضو اصلی اوپک در اجلاس آتی این کارتل نفتی، به فاصله چند روز دیگر در وین.
دو عضوی که به نظر می‌رسد با تشدید تحریم‌های آمریکا بر علیه خود مواجه شده و تحت تاثیر قرارگرفتن تولیدات نفتی آنها از این سیاست، امری است، اجتناب ناپذیر.
به نظر می‌رسد، اختلاف نظر شدید این باره اعضای اوپک، برای استمرار در کاهش تولید و یا حرکت در مسیر افزایش تولید، منجر به صف آرایی موافقان و مخالفان در اجلاس پیش رو خواهد شد.
رئیس جمهوری آمریکا 19 اردیبهشت اعلام کرد که کشور متبوع او از برجام خارج شده و به تعلیق تحریم‌های هسته‌ای این کشور علیه تهران خاتمه داده و تهران را هم به وضع «شدیدترین تحریم‌های تاریخ» تهدید کرده است.
احتمال دارد که با اجرایی شدن موج جدید تحریم‌های بین‌المللی بر علیه ایران، دستکم یک میلیون بشکه از حجم تولیدات نفت خام تهران تا سال ۲۰۱۹ کاسته شود.
میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه مه (اردیبهشت- خرداد ماه) به روزانه حدود 2 میلیون و 700 هزار بشکه در روز بوده است.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران، گفته که "برای جلوگیری از کاهش صادرات نفت برنامه‌‍‌هایی برای فروش نفت داریم و تلاش می‌کنیم که با توجه به تجربه‌هایی که در اختیار داریم، مانع کاهش صادرات نفت بشویم."
بر همین اساس، زنگنه با ارسال نامه‌ای به رئیس دوره‌ای اوپک خواستار گنجاندن دستور کار جداگانه‌ای در کنفرانس آتی اوپک تحت عنوان «حمایت اجلاس وزیران اوپک از اعضایی که تحت تحریم‌های غیرقانونی، یک جانبه و فرامرزی قرار می‌گیرند» شده است.
در مقابل اما،"سهیل المزروعی"، وزیر انرژی امارات متحده عربی، رییس دوره ای سازمان کشورهای صادر کننده نفت اوپک، این خواسته ایران را درنشست روزهای آتی غیرقابل طرح دانسته و در عین حال گفته که ممکن است که درخواست تهران در دستور کار اجلاس ماه نوامبر (زمستان) یا 21-22ژوئن ( 30و 31 تیرماه 97) وزرای نفت اوپک مطرح شود.
به نظر می‌رسد که با رد این درخواست برای حمایت اعضای اجلاس اوپک از تحریم‌های غیرقانونی بر علیه دو کشور ایران ونزوئلا، شرایط این روزهای اوپک بیشتر از حد انتظار پیچیده شود.
سازمان اوپک ۱۴ عضو داشته که این کشورها شامل الجزایر،آنگولا، اکوادور،گینه استوایی، گابن، ایران،عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان، امارات متحده عربی و ونزوئلا است.
اوپک در نشست رسمی 30 نوامبر 2016 (دهم آذرماه 1395) خود در وین، برای نخستین بار از سال 2008 میلادی با کاهش تولید موافقت کرد تا با کاهش مازاد عرضه نفت در بازارها، به بالا رفتن سطح قیمت ها کمک کند.
روسیه و 9 تولید کننده دیگر نیز در اواخر سال 2016 به توافق کاهش تولید اوپک پیوستند.
بر اساس این توافق، کشورهای امضاء کننده متعهد شده اند که در مجموع از سطح تولید 1.8 میلیون بشکه ای در روز بکاهند که این میزان، حدود 2 درصد کل تولید نفت در جهان است.
اوایل هفته گذشته دولت آمریکا از عربستان سعودی خواسته که به منظور جلوگیری ازافزایش قیمت ها تولیدات نفتی خود را افزایش دهد.
این خواسته آمریکا با استقبال شدید عربستان سعودی مواجه شده چرا که به صورت مشخص هر دو کشور مذکور، یک هدف بزرگ را دنبال می‌کنند و آن ضربه زدن به اقتصاد ایران است.
کمتر کسی نمی‌داند که رهبری کنونی عربستان سعودی مواضع بسیار سرسختانه ای بر علیه ایران دارد و ولیعهد سعودی، ایران را یک رقیب منطقه ای برای خود می‌داند.
در این راستا، عربستان سعودی هیچ فرصتی را برای دشوارتر کردن وضعیت تهران از دست نخواهد داد.
جدای از آن، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا هم مواضع شدید خود بر علیه ایران را تا حد امکان آشکار ساخته که نقطه اوج آن هم در حاشیه اجلاس سران گروه هفت بوده به نحوی که تهدید کرد که حتی بدون همراهی اروپا، جدال خود بر علیه تهران را تشدید خواهد کرد.
"حسین کاظم پور اردبیلی" نماینده ایران در هیات عامل اوپک بعد از غیبت چندین ساله نسبت به این اقدام امریکا و عربستان واکنش نشان داده و گفته که مسخره است که تشکیلاتی از واشنگتن از عربستان می‌خواهند تا افت صادرات نفت ایران و ونزوئلا را به دلیل تحریم‌های غیرقانونی این کشورها جبران کنند.
نماینده ایران درهیات عامل اوپک تاکید کرده که اوپک چنین حقارتی را نمی پذیرد و افزوده که چقدر کسی باید متکبر و نادان باشد که نتواند تاریخ 60 سال گذشته همکاری میان اعضای اوپک را بفهمد.
انتظار می رود که ازهم اکنون طرفین ماجرا یعنی عربستان و ایران دورهمی سختی دراجلاس آتی اوپک داشته باشند.
زیرا که نقطه تمرکز طرف مقابل ایران در شرایط تنگتر شدن حلقه تحریم ها، کاهش سهمیه ایران در اوپک و درعوض تسخیر بازار نفت ایران توسط عربستان سعودی خواهد بود.
یکی از پیامدهای بازگشت تحریم ها برعلیه تهران در شرایط فعلی،تغییر رویه تعدادی از مشتریان سنتی نفت خام ایران بوده که از هم اکنون به سراغ نفت خام سایر تولید کنندگان نفتی رفته اند.
دست اندارکاران امر بر این این نتیجه رسیده اند که درنشست پیش روی اوپک، عربستان تا حد امکان می کوشد بر طبل افزایش تولید نفت خام بکوبدتا ضمن منزوی ترکردن ایران و جایگزین کردن نفت خود به جای نفت تهران، ترامپ را از این تلاش خود راضی نگه دارد.
درصورت توفیق در این مسیر، زیرپای ایران ونزوئلا درسازمان اوپک توسط عربستان سعودی تا حدودی سست خواهد شد.
نتیجه آن هم تن دادن به افزایش تولید 500 هزار بشکه دیگر به عرضه فعلی نفت خام اوپک خواهد بود.
اما راه چاره ایران چیست؟
درحال حاضر، به جز عربستان سعودی، دو سه کشور عربی دیگر نسبت به افزایش تولید نفت خام اوپک، رضایت لفظی داده اند اما مابقی اعضا به دلیل شرایط نه چندان مطلوب اقتصادی کشور خود و نیاز شدید به کسب درآمدهای نفتی بیشتر، رضایت چندانی نسبت به افزایش تولید نفت خام و کاهش احتمالی قیمت آن ندارند؛ همچون قطر، ونزوئلا وحتی نیجریه.
دراین راستا، ایران به دلیل شرایط سخت پیش رو،چاره ای جز ایجاد اتحاد بین مابقی اعضای اوپک را ندارد.
این امر فقط با یک دیپلماسی فعال صورت خواهد پذیرفت و نه با حضور کاظم پور اردبیلی، فردی که فرصت چندانی برای بررسی مشکلات ایران در اوپک نداشته و از ابتدا هم یک خط در میان درتوسعه سیاست های این وزارتخانه در اوپک حضور داشته است.!
فراموش نکنیم که اکنون به جای ایران، این عربستان است که دیپلماسی خود را فعالتر کرده و همین چند روز پیش، در نشستی بین نمایندگان خود با کویت، امارات متحده عربی و عمان موضوع افزایش تولید نفت خام را مورد بحث قرار گذارده و تا حدودی هم با چراغ سبز آنها مواجه شده است.
یکی از نقاط قوت اساسنامه اوپک، اخذ تصمیمات با اجماع همه طرفین بوده، بنابراین انتظار می رود که ایران بر این ابزار مهم تمرکز بیشتری داشته باشد.
تا اینجای کار، به نظر می رسد که نشست پیش روی اوپک چندان هم به نفع ایران نباشد، چرا که خنجر ترامپ برای ضربه زدن به تهران از آستین عربستان بیرون آمده.
باید دید که وزیر نفت ایران چه سیاستی را برای برخود با این اقدامات عربستان و آمریکا تدارک دیده است؟
