سفر حبوبات به ایران؛ از دروازه امارات تا بازارهای منطقه
بر اساس دادههای رسمی گمرک، در چهار ماه منتهی به تیر سال جاری عمده حبوبات مصرفی کشور از طریق واردات تامین شده و «امارات متحده عربی» بیشترین سهم را در واردات حبوبات به ایران داشته و عملا نقش دروازه اصلی تامین این اقلام را ایفا کرده است.
علاوه بر «امارات متحده عربی»، کشورهایی همچون «فدراسیون روسیه»، «ترکیه»، «ازبکستان» و برخی دیگر از تولیدکنندگان منطقه و فرامنطقه‌ای، از جمله تامین‌کنندگان مهم حبوبات ایران به شمار می‌روند. هر یک از این کشورها با توجه به مزیت نسبی در تولید محصولاتی خاص، سهم قابل توجهی در سبد وارداتی کشور دارند. به عنوان نمونه، روسیه و قزاقستان در تامین عدس و نخود جایگاه برجسته‌ای دارند؛ ترکیه علاوه بر صادرات مستقیم، در برخی موارد نقش واسطه تجاری برای انتقال محموله‌های حبوبات از سایر کشورها به ایران ایفا می‌کند؛ و ازبکستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی نیز با عرضه لوبیا و نخود به بازار ایران، سهم خود را در تنوع‌بخشی به منابع واردات تثبیت کرده‌اند. این ترکیب تامین‌کنندگان باعث شده است بازار حبوبات ایران از نظر جغرافیای مبادی وارداتی متنوع باشد، هرچند وابستگی به مسیرهای تجاری خاص همچنان یک نقطه ضعف است.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد کاهش واردات حبوبات در سال گذشته افزایش قیمت این کالای اساسی در بازار سال جاری را به همراه داشت. براساس آمار اعلام شده سال گذشته واردات حبوبات به 50 هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال 1402 کاهش قابل توجهی داشته و این امر بازار را تحت تاثیر قرار داده است. کاهش واردات حبوبات در سال ۱۴۰۲ به دلیل محدودیت در تخصیص ارز برای واردات اعلام شده است.
این کاهش واردات، عرضه حبوبات در بازار را کاهش داده و موجب افزایش قیمت این کالا در بازار سال ۱۴۰۳ شده است. فعالان بازار و تجار حوزه حبوبات اعلام می‌کنند که کمبود عرضه در کنار افزایش هزینه‌های حمل و نقل و نوسانات ارزی، فشار مضاعفی بر قیمت‌ها وارد کرده و توانسته موجب رشد محسوس قیمت حبوبات نسبت به سال قبل شود.
ارزش واردات حبوبات در 4 ماه 1404
براساس دادههای گمرک در بازه زمانی مورد بررسی 80 میلیون و 691 هزار دلار حبوبات وارد کشور شده است که به لحاظ ارزشی «امارات متحده عربی» بیشترین سهم را داشته، داده ها نشان می‌دهد در این مدت بیش 60 میلیون دلار از حبوبات مورد نیاز کشور از امارات وارد ایران شده است.
ارزش حبوبات وارد شده به کشور از مسیر «فدراسیون روسیه» هم کمی بیش از 7 میلیون دلار بوده و پس از آن «ترکیه» هم سهمی 6.4 میلیون دلاری داشته است.
از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد نیمی از واردکنندگان حبوبات از کشورهای اروپایی بوده‌اند که این امر از اهمیت این کشورها در تامین این کالای اساسی دارد.
سهام‌دار اصلی واردات
این گزارش روند واردات انواع حبوبات به ایران در چهار ماهه اول سال ۱۴۰۴ را نشان می‌دهد. اطلاعات ارائه شده بر اساس واحد میلیون دلار است و نشان می‌دهد که بیشترین واردات مربوط به عدس و لوبیا چیتی بوده است.
دادههای گمرک نشان می‌دهد در مدت زمام مورد بررسی «عدس» بیشترین سهم واردات را داشته ارزش واردات آن برابر با ۴۹.۶۷ میلیون دلار ارزیابی شده است.
«لوبیا چیتی» در جمع اقلام وارداتی دومین رتبه را به خود اختصاص داد و ارزش واردات آن به ۱۹.۴۲ میلیون دلار رسید. ارزش واردات «لوبیا قرمز» هم کمی بیش از 7 میلیون دلار بوده و «لوبیا چشم بلبلی» هم ارزشی ۱.۵۳ میلیون دلاری داشته است
با توجه به دادههای موجود، عدس و لوبیا چیتی بیشترین سهم را در واردات حبوبات ایران داشته‌اند. این اطلاعات می‌تواند به تصمیم‌گیری در زمینه سیاست‌های وارداتی و برنامه‌ریزی تأمین نیاز داخلی کمک کند.
