صنعت ایران در تله رکود؛ کدام صنایع امیدبخش‌ هستند

در مردادماه، شاخص مدیران خرید (شامخ) کل اقتصاد و بخش صنعت همچنان حاکی از تداوم روند رکودی در اقتصاد کشور است. اگرچه بخش صنعت نسبت به ماه گذشته با کاهش کمتری مواجه شد، اما همچنان زیر محدوده خنثی (عدد ۵۰) باقی مانده و وارد هفتمین ماه متوالی رکود شده است. میزان تولید محصولات یا ارائه خدمات در کل اقتصاد در این ماه به کمترین سطح طی ۵۸ ماه گذشته، از آبان ۱۳۹۹ تاکنون، رسیده است.

همچنین انتظارات فعالان اقتصادی نسبت به میزان فعالیت‌های اقتصادی در ماه آینده به پایین‌ترین سطح در ۳۹ ماه گذشته، از خرداد ۱۴۰۱ تاکنون، رسیده که نشان‌دهنده تشدید فضای نااطمینانی و کاهش اعتماد در فضای کسب‌وکار است. در همین راستا، میزان سفارشات جدید مشتریان نیز در مردادماه برای چهاردهمین ماه متوالی در بخش صنعت و برای هجدهمین ماه متوالی در کل اقتصاد، روندی کاهشی داشته است. این وضعیت از تداوم ضعف در تقاضا و نبود محرک‌های رشد حکایت دارد.

موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در بخش صنعت نیز برای هجدهمین ماه متوالی کاهش یافته که این موضوع در شرایط رکود تورمی و نوسانات ارزی، بیانگر نگرانی فعالان اقتصادی از آینده تولید و محدودیت در تأمین منابع اولیه است. شاخص‌های مربوط به میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی، میزان صادرات و میزان فروش محصولات نیز همگی برای چندین ماه پیاپی زیر سطح خنثی باقی مانده‌اند، اگرچه شدت کاهش آن‌ها در مردادماه نسبت به تیرماه اندکی کمتر شده است.

در همین حال، شاخص قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده در مردادماه نسبت به ماه قبل افزایش یافته‌اند که نشان از تداوم فشارهای تورمی بر هزینه‌های تولید دارد. این افزایش هزینه‌ها در کنار رکود تقاضا، حاشیه سود بنگاه‌ها را بیش از پیش تهدید می‌کند .

در مجموع، داده‌های ثبت‌شده در مردادماه حاکی از آن است که اگرچه از شدت افت برخی شاخص‌ها کاسته شده، اما همچنان فضای کلی اقتصاد در وضعیت رکودی قرار دارد و بی‌اعتمادی و نااطمینانی در میان فعالان اقتصادی مشهود است. در چنین شرایطی، مدیریت انتظارات از طریق سیاست‌گذاری هوشمندانه می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فضای بی‌ثباتی و بهبود شاخص مدیران خرید ایفا کند.

شاخص مدیران خرید برای زیربخش های صنعت د ر ۱۲رشته فعالیت صنعتی بررسی شده که در 6 رشته شاخص کل فعالیت بالای 50 ودر 6 مورد زیر محدوده خنثی 50 قرار گرفته. قرار گرفتن ه رشته فعالیت صنایع غذایی، صنایع نساجی، چوب و کاغذو مبلمان، صنایع لاستیک و پلاستیک و ماشین سازی و لوازم خانگی در محدوده بالای 50 نشان از رونق نسبی در این صنایع دارد.

چوب و کاغذ و مبلمان

در مردادماه ۱۴۰۴، گروه چوب، کاغذ و مبلمان با ثبت عدد ۵۷.۶ در شاخص مدیران خرید، بالاترین عملکرد را در میان صنایع مورد بررسی به خود اختصاص داد و به‌عنوان صنعت پیشگام ماه شناخته شد. موجودی مواد اولیه این گروه با رشد نسبتا مناسب از عدد ۴۷ به ۵۲ افزایش یافته و در عین حال، شاخص قیمت خرید مواد اولیه نیز از ۷۸ به ۷۰ کاهش یافته است که بیانگر تعدیل نسبی هزینه‌ها در این بخش است. هم‌زمان، میزان تولید محصولات این صنعت نیز اندکی بهبود یافته و سرعت انجام و تحویل سفارشات روندی صعودی داشته است. همچنین، شاخص به‌کارگیری نیروی انسانی با بهبود نسبی شرایط، به سطح خنثی ۵۰ رسیده که نشان‌دهنده ثبات نسبی در وضعیت اشتغال این صنعت است.

قیمت خرید مواد اولیه از تمام 12 رشته فعالیت در محدوده کمتری قرار گرفته و حدود 70 اعلام شده اما انتظار تولید  از 59 به محدوده زیر 50 رسیده ( که بدان معناست که در این رشته فعالیت احتمال تورم کمتری وجود دارد) در نهایت شاهد بهبود نسبی وضعیت در صنایع صنایع چوب، کاغذ و مبلمان هستیم.

صنایع نساجی

در مردادماه، شاخص مدیران خرید (شامخ) صنایع نساجی به عدد ۵۵.۲ رسید که نسبت به ماه گذشته با عدد ۳۲.7، بهبود چشمگیری را نشان می‌دهد. این رشد قابل‌توجه نشان‌دهنده تغییر محسوس شرایط کلی این صنعت است. افزایش میزان سفارش‌های جدید، بهبود سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها و رشد به‌کارگیری نیروی انسانی همگی گویای وضعیت مطلوب تولید در این ماه هستند. همچنین، موجودی مواد اولیه در این بخش به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و در حالی‌که قیمت خرید مواد اولیه از ۸۳ به ۷۱ کاهش پیدا کرده، شرایط مناسب‌تری برای تأمین مواد اولیه فراهم کرده است.

اگرچه صادرات در این صنعت تغییر محسوسی نداشته، اما میزان فروش محصولات با افزایش همراه بوده که نشان‌دهنده وجود تقاضای مؤثر در بازار داخلی است. در همین حال، انتظارات تولید برای ماه آینده به عدد قابل‌توجه ۸۶ رسیده که حاکی از خوش‌بینی مدیران خرید نسبت به ادامه روند بهبود است؛ عاملی که می‌توان آن را تا حدی ناشی از افزایش قیمت محصولات تولیدشده و جذابیت بازار دانست.

صنایع لاستیک و پلاستیک

در مردادماه، شامخ صنایع لاستیک و پلاستیک با ثبت عدد ۵۴.۶، از بهبود نسبی در وضعیت کلی این صنعت حکایت دارد. تولید محصولات در این ماه با رشد قابل‌توجهی همراه بوده و از 35.8 در تیرماه  به عدد ۵۸.۹ رسیده است. همچنین میزان سفارشات جدید با جهشی چشمگیر از 37.9 به ۶۱.۰ افزایش یافته که نشان‌دهنده رونق نسبی در تقاضای بازار است. با این حال، سرعت تحویل سفارشات کاهش یافته و موجودی مواد اولیه نیز نسبت به ماه قبل تغییر محسوسی نداشته است.

شاخص به‌کارگیری نیروی انسانی در این صنعت روندی افزایشی داشته که می‌تواند نشانه‌ای از تلاش واحدها برای پاسخ‌گویی به افزایش سفارشات باشد. در عین حال، بیشترین افزایش قیمت مواد اولیه در میان تمامی صنایع بررسی‌شده مربوط به همین گروه بوده و شاخص قیمت خرید مواد اولیه به عدد بسیار بالای ۹۱ رسیده است که فشار هزینه‌ای بالایی را به تولیدکنندگان وارد می‌کند.

موجودی محصول نهایی نیز با رشد قابل توجهی از حدود ۴۰ به ۶۲ درصد افزایش یافته، که ممکن است در ارتباط با کاهش سرعت در فروش یا تحویل محصولات باشد. در همین حال، شاخص انتظارات تولید برای ماه آینده با افت از ۷۷ به ۵۸، کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد.

ماشین سازی و لوازم خانگی

در مردادماه، شاخص شامخ صنعت ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی با رسیدن به عدد ۵۱.۸ نشان از بهبود جزئی در وضعیت کلی این صنعت دارد. با این حال، میزان فروش محصولات کاهش یافته و به زیر محدوده خنثی ۵۰ رسیده است؛ مسئله‌ای که بیش از هر چیز تحت تأثیر تقاضای ضعیف داخلی، افت قدرت خرید مصرف‌کنندگان و کمبود نقدینگی مشتریان قرار دارد.

اگرچه موجودی مواد اولیه در این ماه تغییری نداشته، اما شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان روندی افزایشی را نشان می‌دهد که بیانگر حرکت محتاطانه‌ای در مسیر بهبود است. از سوی دیگر، موجودی محصول نهایی در انبار با کاهش قابل‌توجهی از ۶۶ به ۴۳ رسیده که می‌تواند ناشی از خروج کالا از انبارها به دلیل فشار برای تأمین نقدینگی یا کاهش برنامه‌ریزی برای تولید آینده باشد.

صنایع غذایی

در مردادماه، شاخص کل فعالیت‌های این بخش به عدد ۵۰.۴ درصد رسید که نسبت به تیرماه با عدد 53.6 کاهشی بوده و نشان می‌دهد این صنعت از وضعیت نسبی رونق در ماه گذشته به مرز رکود نزدیک شده است. این افت، حاکی از حرکت تدریجی این بخش به‌سوی شرایط نامطلوب‌تر اقتصادی است. شاخص‌های تولید، میزان سفارش‌های جدید و میزان فروش همگی با کاهش مواجه بوده‌اند که نشانه‌ای از تضعیف فعالیت‌های تولیدی و کاهش تقاضاست.

در همین حال، موجودی مواد اولیه با اندکی افزایش از ۴۶ به ۵۰ رسیده و موجودی محصول نهایی در انبار نیز با رشد جزئی از ۵۵ به ۵۷ درصد افزایش یافته است. این موضوع ممکن است بیانگر کند شدن روند فروش باشد. صادرات کالا نیز با رشد خفیفی از ۴۲ به ۴۸ رسیده که گرچه هنوز زیر محدوده خنثی است، اما نشانه‌ای از تلاش برای حفظ بازارهای خارجی محسوب می‌شود. قیمت خرید مواد اولیه نیز با افزایش محدود از ۷۲ به ۷۸، فشار هزینه‌ای مضاعفی را ایجاد کرده، و همچنان رو به رشد است.

در این میان، قیمت فروش محصولات به دلیل اعمال سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری و پرداخت یارانه‌ها، از ۵۹ به ۵۸ کاهش یافته است؛ مسئله‌ای که موجب شده تولیدکنندگان نتوانند افزایش هزینه‌ها را در قیمت نهایی محصولات خود منعکس کنند و همین امر فشار مضاعفی بر حاشیه سود آن‌ها وارد کرده است. با وجود این شرایط، مدیران بنگاه‌های این بخش همچنان چشم‌انداز محتاطانه‌ای دارند و انتظارات خود از تولید در ماه آینده را در سطح ۶۱ اعلام کرده‌اند.