تغییر بزرگ در یارانه و کالابرگ / فرمول جدید جای دهک‌بندی را گرفت

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد که فرمول جدیدی برای پرداخت یارانه‌ها جایگزین دهک‌بندی سنتی خواهد شد. این تغییر که پس از سال‌ها انتقاد از ناکارآمدی سیستم قدیمی مطرح شده است، با تمرکز بر درآمد واقعی خانوار وعده می‌دهد عدالت بیشتری در توزیع یارانه‌ها برقرار شود. این اصلاح، به ویژه پس از حذف گسترده یارانه‌ها در ماه‌های اخیر و افزایش انتقادها از دقت معیارهای فعلی، راهکاری جدید برای ارزیابی توان مالی خانوارها ارائه می‌کند.

مشکلات دهک‌بندی سنتی

بیش از یک دهه از اجرای دهک‌بندی یارانه‌ها گذشته است، اما انتقادها هر سال شدت بیشتری گرفته‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که معیارهای فعلی، تصویر واقعی توان مالی خانوارها را نشان نمی‌دهند. حذف گسترده یارانه‌ها، سؤالات جدی درباره دقت سنجش درآمد ایجاد کرده است: آیا این شاخص‌ها واقعاً شرایط معیشتی خانوارها را منعکس می‌کنند؟
احمد میدری با انتقاد صریح از سیستم موجود گفت: «تصور ثروتمند بودن همه ۲۷ میلیون نفر در سه دهک بالای درآمدی اشتباه است. بسیاری از این افراد لزوماً مرفه نیستند.» این سخنان مسیر اصلاحات جدید را روشن می‌کند و آیین‌نامه پیشنهادی اکنون برای تصویب به هیئت دولت ارسال شده است.

ویژگی‌های فرمول جدید یارانه‌ها

آیین‌نامه پیشنهادی وزارت کار، دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ را کنار گذاشته و درآمد واقعی خانوار را با دقت بیشتری بررسی می‌کند. شاخص‌های اصلی این فرمول شامل موارد زیر است:

• درآمد خالص خانوار: پس از کسر مالیات و هزینه‌های ضروری

• تعداد اعضای خانوار: خانواده‌های پرجمعیت نیاز بیشتری دارند

• هزینه‌های واقعی زندگی: شامل مسکن، خوراک، حمل‌ونقل و خدمات شهری

• تفاوت هزینه‌ها بین تهران و سایر شهرها: هزینه زندگی در تهران به طور محسوسی بالاتر است

این فرمول باعث می‌شود خانوارهایی که درآمد بالا دارند ولی هزینه‌های زندگی‌شان سنگین است، امکان دریافت یارانه محدود نشود و برعکس، افرادی که درآمدشان کمتر است اما در گروه‌های بالای دهک‌بندی سنتی قرار گرفته‌اند، مورد حمایت بیشتری قرار گیرند.

مثال عملی فرمول جدید

یک خانواده مستأجر در تهران با درآمد ماهانه ۴۰ میلیون تومان، پس از کسر هزینه‌های ضروری مانند اجاره و خوراک، ممکن است در گروه متوسط یا کم‌درآمد قرار گیرد. این روش، برخلاف سیستم قبلی که صرفاً ظاهر درآمد را ملاک قرار می‌داد، توان واقعی خانوار برای تأمین معیشت را می‌سنجد و به گفته وزیر کار، عادلانه‌تر است.

جدول نمونه ارزیابی یارانه بر اساس فرمول جدید

فرمول جدید یارانه‌ها، یک تحول اساسی در نظام حمایتی کشور محسوب می‌شود. با تمرکز بر درآمد واقعی و در نظر گرفتن هزینه‌های واقعی زندگی، این روش می‌تواند نابرابری‌های موجود در دهک‌بندی سنتی را کاهش دهد و عدالت بیشتری در توزیع یارانه‌ها ایجاد کند. کارشناسان معتقدند این تغییر، پاسخ منطقی به انتقادهای چندین ساله و تحولات اخیر اقتصادی است و مسیر تازه‌ای برای حمایت هدفمند از خانوارها فراهم می‌آورد.