مطالبه ۹۰ اندیشکده از رئیس قوه قضاییه برای تسریع در رونمایی «سامانه اقدامات حمایتی»
جمعی از اندیشکده‌های کشور در بیانیه‌ای مشترک خطاب به حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه، خواستار تسریع در راه‌اندازی سامانه اقدامات حمایتی شدند؛ سامانه‌ای که طبق ماده ۱۶۶ آیین‌نامه سازمان زندان‌ها وظیفه ساماندهی کمک‌های خیرین به زندانیان جرایم غیرعمد و خانواده‌های آنان را بر عهده دارد.
در بیانیه جمعی از اندیشکده‌های کشور به رئیس قوه قضائیه که با امضای ده‌ها اندیشکده و مرکز پژوهشی منتشر شده، ضمن قدردانی از اقدامات قوه قضاییه در مسیر «هوشمندسازی فرآیندهای قضایی»، بر ضرورت اجرای بدون تأخیر سامانه اقدامات حمایتی تأکید شده است.
در متن بیانیه آمده است:
«وجود حدود ۱۹ هزار زندانی جرایم مالی و غیرعمد، ایجاب می‌کند که مدیریت امور خیریه از مسیر سنتی به سمت حکمرانی داده‌محور حرکت کند. راه‌اندازی این سامانه، امکان هدایت هوشمندانه کمک‌های مردمی به زندانیان نیازمند را فراهم کرده و شفافیت کامل در تخصیص کمک‌ها ایجاد می‌کند.»
بیانیه تأکید می‌کند که این سامانه قابلیت جست‌وجوی دقیق زندانیان بر اساس جنسیت، سن، وضعیت تأهل، داشتن فرزند و شرایط خاص مانند بیماری یا بارداری را فراهم ساخته و کمک خیرین را هدفمندتر و اثربخش‌تر می‌کند.
پیامدهای تأخیر چندساله در اجرای سامانه
در بخش دیگری از بیانیه به آثار منفی تأخیر اشاره شده است:
۱. سوءاستفاده از اعتماد عمومی
بیانیه به نمونه‌ای اخیر اشاره می‌کند که یک فرد سابقه‌دار با ادعای کمک به آزادی زندانیان، ۲۵ میلیارد تومان کلاهبرداری انجام داده است.
۲. هدررفت ظرفیت عظیم مردمی
به‌دلیل نبود سازوکار شفاف و دشواری مراجعه حضوری به زندان‌ها، بخش قابل‌توجهی از استعداد خیرین بالفعل نشده است.
بیانیه برای نمونه به استقبال گسترده از کمپین «یک امضا برای بازگشت ۱۹ هزار نفر به آغوش خانواده» اشاره می‌کند که در سامانه «فارس من» نزدیک به سه میلیون بار دیده شده است.
متن کامل بیانیه به شرح زیر است:
احتراماً، بدین‌وسیله جمعی از اندیشکده‌های کشور، ضمن ابراز قدردانی از رویکرد تحولی و متعالی حضرت‌عالی در زمینه «هوشمندسازی فرآیندهای قضایی»، نکاتی را پیرامون ضرورت راه‌اندازی فوری «سامانه اقدامات حمایتی» (موضوع ماده ۱۶۶ آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها) به استحضار می‌رسانند.
همان‌گونه که مستحضرید، وجود حدود ۱۹ هزار زندانی جرایم مالی و غیرعمد در ندامتگاه‌های کشور، ایجاب می‌کند تا در مدیریت امور خیریه، از روش‌های سنتی به سوی «حکمرانی داده‌محور» گذار نماییم. این سامانه، زیرساختی حیاتی است که امکان هدایت هوشمندانه کمک‌های مردم را به سوی زندانیان نیازمند و خانواده‌های آنها فراهم می‌سازد. قابلیت جست‌وجوی دقیق زندانیان بر اساس شاخص‌های بومی، جنسیت، سن، وضعیت تأهل، داشتن فرزند و وضعیت‌های خاص مانند بیماری یا بارداری، این امکان را برای خیرین فراهم می‌سازد که کمک‌های خود را مطابق با ترجیحات انسانی و اجتماعی خویش تخصیص دهند.
علی‌رغم تصریح قانونی و تأکید سند تحول و تعالی قوه قضاییه، متأسفانه این پروژه ملی با تأخیری چندساله مواجه است که پیامدهای قابل تأملی در پی داشته است:
1. سوءاستفاده از اعتماد عمومی: نبود مرجعی قابل اعتماد، فرصت سوءاستفاده از اعتماد عمومی را پدید آورده است. برای مثال، اخیراً فردی سابقه‌دار با ادعای کمک به آزادی زندانیان، مبلغ هنگفت ۲۵ میلیارد تومان کلاهبرداری کرده است.
2. هدررفت ظرفیت عظیم مردمی: سختی مراجعه حضوری خیرین به زندان‌ها و ابهام در سازوکارهای موجود، مانع از فعال‌سازی ظرفیت واقعی خیرین شده است. این در حالی است که اشتیاق عمومی برای مشارکت، در سطحی وسیع وجود دارد؛ به عنوان نمونه، اخیراً کمپین «یک امضا برای بازگشت ۱۹۰۰۰ نفر به آغوش خانواده» در سامانه «فارس من» در بازه‌ای کوتاه نزدیک به سه میلیون بار دیده شده است.
در این راستا، از محضر جنابعالی که همواره رویکرد تحول‌گرایانه را در رأس برنامه‌های قوه قضاییه قرار داده‌اید، خواهشمندیم دستور فرمایید روند رونمایی این سامانه با سرعت و دقت بیشتری پیگیری شود. این اقدام، نه تنها موجب افزایش اعتماد خیرین می‌شود، بلکه فرصت «دیده‌شدن» را برای تک‌تک آن ۱۹ هزار زندانی نیازمند فراهم خواهد آورد. بی‌تردید راه‌اندازی این سامانه گامی مؤثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی، تقویت همبستگی ملی و ارتقای تصویر عدالت‌مدار قوه قضاییه در نگاه جامعه خواهد بود.
اندیشکده‌های تأییدکننده این نامه به ترتیب حروف الفبا:
اندیشکده اقامه عدل، اندیشکده اقتصاد دانش بنیان، اندیشکده اقتصاد مقاومتی، اندیشکده اقتصاد و حکمرانی اسلامی، اندیشکده اقتصاد و هوش مصنوعی ایران (هوشا)، اندیشکده امتداد، اندیشکده ایرانیان، اندیشکده بین‌المللی پیام، اندیشکده بزرگمهر، اندیشکده بهارستان، اندیشکده پایا، اندیشکده پرتو، اندیشکده پویاشهر، اندیشکده تحلیل راهبردی و تحول نظام حکمرانی پویش، اندیشکده تعاون و حکمرانی مردمی، اندیشکده توسعه صادرات ایران (اتصا)، اندیشکده تکریم اقوام و ادیان، اندیشکده جهادی، اندیشکده حما، اندیشکده حنان، اندیشکده حمل و نقل ایران، اندیشکده حکمرانی انرژی و منابع ایران، اندیشکده حکمرانی بهره وری امیرکبیر، اندیشکده حکمرانی دانشگاه تهران، اندیشکده حکمرانی شاخص، اندیشکده خانه دیپلماسی، اندیشکده خلاق پیشگامان نوین افزار ثریا، اندیشکده دین و حکمرانی، اندیشکده دیاران، اندیشکده دینا (دین، نوآوری و اقتصاد)، اندیشکده دوران (تمدن ایران هوشمند)، اندیشکده راهبردی نگاه، اندیشکده رصد، اندیشکده رسانه و جامعه، اندیشکده روابط بین الملل، اندیشکده رهگشا، اندیشکده ریل و پیشرفت، اندیشکده زن و جامعه (زوج)، اندیشکده زیست پذیری شهری، اندیشکده سبا، اندیشکده سحاب، اندیشکده سلامت انسان‌ها و ارتقا سیستم‌های سلامت (اساس)، اندیشکده سیاست پژوهان علم، فناوری و نوآوری، اندیشکده سیاست گذاری اقتصاد و پیشرفت ماهد، اندیشکده سیاست گذاری اقتصادی تهران، اندیشکده سیاستگذاری تعلیم و تربیت هجرت، اندیشکده سیاستگذاری و حکمرانی در ورزش، اندیشکده شرح، اندیشکده شفافیت برای ایران، اندیشکده شناختی تابان، اندیشکده شهر اسلامی_ایرانی، اندیشکده علم و توسعه، اندیشکده کسب و کار، اندیشکده مطاف، اندیشکده مطالعات فرهنگ و توسعه، اندیشکده مطالعات فراحکمرانی، اندیشکده موج، اندیشکده مهرسا، اندیشکده نظام مسائل جوانان کشور، اندیشکده نظام مسائل حکمرانی کشور، اندیشکده نوآوری اجتماعی کیان، اندیشکده وادی، اندیشکده وصال. اندیشگاه توسعه شهری و منطقه ای مهاد، اندیشگاه طراحی ایران آینده، اندیشگاه روایت ایرانی، آزمایشگاه طراحی سیاست علم و فناوری، بنیاد بین المللی مطالعات راهبردی، آینده پژوهی و تمدنی امین (مرآت‌امین)، دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید، فرا توسعه پویش مهام (آرتیم دیتا)، گروه بررسی‌های راهبردی میراث، گروه زاویه، مجموعه شبکه پیشرفت. مرکز ارزیابی سیاستی ایران، مرکز تحیت (تفکر حوزه روحانیت)، مرکز توسعه پایدار انرژی (پایا)، مرکز طراحی و مشاوره مدیریت فرهنگ بنیان حرکت، مرکز نوآوری مدیریت مردمستان حماسه امید. مؤسسه پتروویو، موسسه پژوهشی فرهنگ دیپلماسی و گفتگو، موسسه متد (مرکز توسعه دانش مسئله محوری)، موسسه مطالعات اندیشه شهر و اقتصاد، موسسه مطالعات جهان معاصر، موسسه مطالعات راهبردی شبه جزیره، مرکز تحیت
