بازگشت عروس خاورمیانه به دوران اوج؟

پاتوق‌های قدیمی دوباره درخشش خود را بازمی‌یابند و افتتاح‌های جدید نویدبخش شروعی تازه برای شهری هستند که مدت‌ها یکی از پیشرفته‌ترین و پرجنب‌وجوش‌ترین شهرهای منطقه به شمار می‌رفت.

گردشگران‌ در لبنان‌، به‌خصوص از کشورهای حاشیه خلیج فارس، همگی در سال‌های اخیر ناپدید شده بودند. اما از ژانویه گذشته که با انتخاب ژوزف عون به‌عنوان رئیس‌جمهوری لبنان هم‌زمان شد، شرایط نسبتا تغییر کرده است.

تغییر رویکرد خلیج فارس به لبنان

انتخاب عون منجر به برداشته شدن ممنوعیت سفر به لبنان توسط کویت و امارات متحده عربی شده است؛ انتظار می‌رود عربستان سعودی نیز به‌زودی این اقدام را انجام دهد. از آن زمان، اینفلوئنسرهای معروف شبکه‌های اجتماعی به بیروت سرازیر شده‌اند و زیبایی‌های پایتخت لبنان را به تصویر می‌کشند.

اما فقط کویتی‌ها و اماراتی‌ها نیستند که بازگشته‌اند. آیمان هانیف، یک مهندس بریتانیایی، در ششمین سفر خود به بیروت از اواخر سال 2022 به سر می‌برد. او در مصاحبه با بلومبرگ گفته است: «لبنان یک الماس پنهان با فضاها و جاذبه‌های متفاوت است که همگی در کشوری کوچک جمع شده‌اند.»

احیای پایتخت در روستای سیفی (saifi) به طور کامل به نمایش گذاشته شده است. این محله‌ی با معماری استعماری فرانسوی و ساختمان‌های رنگ پاستلی که پس از جنگ داخلی ۱۵ ساله که در سال ۱۹۹۰ پایان یافت، بازسازی شده‌اند، یکی از پرطرفدارترین محله‌های بیروت برای اینستاگرام است.این روستا که با حال‌وهوای عالی، فرهنگ مد و تب ماچا شناخته می‌شود، لوکس بودن را با میراث فرهنگی لبنان ترکیب کرده است. بناهای تاریخی مانند مسجد محمد الامین و کلیسای جامع سنت جورج نماد هم‌زیستی هستند، در حالی‌که رونق دوباره گردشگری، نشان دهنده امید به ثبات است.

نمایی از روستای سیفی

اما همانطور که راهنمایی سفر از سوی کشورهای غربی نشان می‌دهد، ریسک‌ها همچنان وجود دارد. وزارت خارجه بریتانیا به شهروندان خود توصیه کرده است به برخی محلات خاص بیروت و عمده مناطق جنوبی لبنان سفر نکنند.

وقایع ویرانگر در تاریخ لبنان

البته این نخستین‌بار نیست که مناقشه موجب اختلال در زندگی مردم بیروت شده است. جنگ داخلی لبنان که در سال 1990 پایان یافت، بیشتر بخش‌های پایتخت این کشور را ویران کرد. در رونق بازسازی که پس از چشم‌انداز حریری برای تبدیل بیروت به ریویرا در شرق مدیترانه رخ داد، گردشگری در اولویت و مرکز توجه قرار گرفت. این شهر با رونق دوباره‌ صنعت غذا در اوایل دهه 2000، مملو از گردشگران بود و کافه‌های مرکز شهر تقریبا همیشه پر از مشتری بودند.

اما ترور حریری بار دیگر همه‌چیز را تحت‌الشعاع قرار داد و پس از جنگ 2006 حزب‌الله با اسرائیل، یعنی زمانی که موشک‌های اسرائیلی فرودگاه بین‌المللی بیروت را هدف گرفتند، گردشگری باز هم افول کرد. با این‌حال، بیروت بار دیگر با حمایت همسایگان بازسازی شد.

از میان نقاط داغ گردشگری که رنگ باختند، یکی هم محله «جمیزه» بود؛ محله‌ای رنگارنگ در شرق مرکز شهر که نامش از درخت چنار گرفته شده است. این محله پس از بازسازی در سال 2020 در پی انفجار بندر بیروت، دوباره رونق گرفت. جمیزه با معماری دوره استعمار فرانسه شناخته می‌شود و اغلب به «سوهوی بیروت» شهرت دارد؛ جایی که از اوایل دهه 2000 به‌عنوان قطب فرهنگی با جذابیتی بوهِمیایی پدیدار شد.

رابطه با سوئیس برای لبنانی‌ها معنای ویژه‌ای دارد و یادآور دوران طلایی دهه 1960 است، یعنی زمانی که لبنان به دلیل طبیعت باشکوه و نقش خود به‌عنوان مرکز مالی، «سوئیس خاورمیانه» لقب گرفته بود. هرچند آن روزها گذشته است، شماری از سیاست‌مداران و فعالان تلاش می‌کنند این کشور را در امور جهانی بی‌طرف کنند؛ که پژواکی دیگر از همان علاقه به سوئیس است.

با وجود این بحث‌ها، بیروت شهری است که به جاده ساحلی خود شهرت دارد و تعدادی از رستوران‌های آن نمایی بهتر از «مورای» به ساحل دارند. این رستوران در نزدیکی باشگاه ساحلی قدیمی اسپورتینگ کلاب قرار گرفته و پیش غذاهای آن شهرت زیادی دارد، به‌ویژه بطاطا حاره ــ مکعب‌های سیب‌زمینی تند و برشته ــ و سالاد فتوش. در منوی اصلی نیز بشقاب‌های شاورما، مخلوط کباب، پاستا و پیتزا سرو می‌شود.

بیروت با مساحت تنها ۲۶ مایل مربع، شهر بزرگی نیست. می‌توانید در عرض یک یا دو روز از بهترین محله‌های مختلف آن دیدن کنید، اما نادیده گرفتن حومه‌های جنوبی که توسط اسرائیل هدف قرار گرفته‌اند نیز دشوار خواهد بود. ویرانه‌های ساختمان‌ها و دیگر یادگارهای تلفات انسانی، چه در آنجا و چه در جاهای دیگر، شکستگی‌های گذرا نیستند که بتوان به راحتی از آنها چشم‌پوشی کرد. برای اینکه شهر واقعا التیام یابد بافت اجتماعی لبنان، تاریخ طولانی پذیرش و مدارای آن، نیز نیازمند بازسازی است. در این مسیر، بیروت با گذشته‌ی خود و هویت جهان‌وطنی‌اش به‌عنوان الگوی نهایی عمل می‌کند.