وضعیت نامطلوب حمایت از سهامداران خرد!/ افغانستان؛ برترین اصلاح‌گر گزارش سال ۲۰۱۹ بانک جهانی!
بهترین اصلاح‌گران کشورهایی هستند که بیشترین اصلاحات را طی دوره مورد بررسی در قوانین و مقررات، رویه‌ها، زمان و هزینه انجام کسب و کار با موفقیت اجرایی کرده باشند.
افروز بهرامی- نائب رئیس کمیسیون پول و بازار سرمایه- بر اساس آخرین گزارش منتشر شده از سوی بانک جهانی در خصوص سهولت انجام کسب و کار، علیرغم ارتقا امتیاز ایران در شاخص کل سهولت انجام کسب و کار رتبه کشور با چهار پله تنزل از ۱۲۴ به ۱۲۸ رسید.
در رتبه‌بندی 2019 بانک جهانی، بهترین عملکرد ایران مربوط به شاخص «دریافت مجوزهای ساخت» و بدترین عملکرد نیز مربوط به شاخص «حمایت از سرمایه‌گذاران خرد» گزارش شده است .
یکی دیگر از مسائلی که بانک جهانی هر ساله در گزارش خود مورد بحث قرار می‌دهد تعیین بهترین کشور اصلاح‌گر است. بهترین اصلاح‌گران کشورهایی هستند که بیشترین اصلاحات را طی دوره مورد بررسی در قوانین و مقررات، رویه‌ها، زمان و هزینه انجام کسب و کار با موفقیت اجرایی کرده باشند.
کشور افغانستان از جمله اقتصادهایی است که در بیش از سه شاخص نسبت به گزارش دور قبل اصلاح داشته و به عنوان برترین اصلاح گر گزارش سال ۲۰۱۹ بانک جهانی شناخته شده است. اما در خصوص موضوع حمایت از سهامداران خرد که پایینترین امتیاز را در ارزیابی اخیر داشته و باید گفت که مهم‌ترین اثر حمایت از سهامداران خرد در بازار سرمایه قابل مشاهده می‌باشد.
بازار سهام برای تداوم مناسب فعالیت خود به سازو کاری قابل اعتماد و کارآمد نیاز دارد تا به واسطه آن ضمن حفظ صحت معاملات در بازار سرمایه به نحوی مطلوب، امنیت بلندمدت سرمایه را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. در واقع آنچه باعث می‌شود در بلندمدت همگان بتوانند به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی اعتماد کنند و نقشی سازنده در جهت تامین سرمایه بنگاه‌های اقتصادی داشته باشند، وجود قوانین مناسب و حصول اطمینان از اجرای مناسب آن است. اهمیت پیروی از قانون و حصول اطمینان از کارایی آن به حدی زیاد است که در تمامی کشورهای جهان، قوانین دایما در حال پایش هستند و سعی می‌شود تا از اثر بخشی آن تا حد امکان اطمینان حاصل شود.
یکی از موضوعاتی که در تنظیم و ابلاغ قوانین مربوط به عملکرد بازارهای مالی بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد، لزوم حفظ منافع سرمایه‌گذاران است. این منافع که در راستای توسعه و رشد اقتصاد و بهبود سطح اعتماد عمومی نسبت به بازارهای مالی تدوین می‌شوند، همواره در نظر دارند تا با کاهش تناقض‌های موضوعه در مباحث حاکمیت شرکتی، دسترسی سهامداران خرد به اطلاعات مالی شرکت‌ها را به نحو مطلوبی تضمین کند. دلیل این رویکرد نیز در اهمیت تجمیع سرمایه‌های خرد اشخاص و تشویق آحاد جامعه به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی نهفته است.
اما در بازار سرمایه ایران: اگرچه به‌دلیل نوسانات بالای متغیرهای پولی در کشور در برخی مقاطع زمانی، مسیر حرکت و روند کلی انواع قیمت‌ها تا حدودی قابل پیش‌بینی است اما در عمل و بر مبنای ریزمکانیسم‌های بازار، معمولاً سود این نوسانات نصیب معامله گران کلان شده و در مقابل، سهامداران خرد (day trades) که با دید کوتاه‌مدت و روزانه معامله می‌کنند، گاه دچار زیان‌های شدید می‌شوند.
علت، آن است که قدرت بازاری سهامداران عمده و نهادی در حدی است که به راحتی می‌توانند روی قیمت سهام تأثیر گذاشته و با بالا بردن قیمت سهام و متعاقباً فروش آن در بالاترین سطح قیمت و به دنبال آن شروع روند کاهشی قیمت سهم، دنباله رو‌های خود (سهامداران خرد) را دچار زیان‌های هنگفت کنند.
این امر در ادبیات مالی به (Ramping the market ) معروف است و در اکثر بورس‌های بزرگ جهان سازوکارهای مؤثری برای برخورد بازدارنده با آن وجود دارد به نحوی که با فرهنگ سازی و تشویق سهامداران به سرمایه‌گذاری بلندمدت در بازار سرمایه از طریق ایجاد یک رونق نسبی و مستمر و طراحی مشوق‌های حمایتی از سهامداری به جای سهام بازی، عملاً به ماندگاری نقدینگی در بازار سرمایه که بهترین بازار از لحاظ داشتن اثر ضد تورمی است می‌پردازند.
این امر نه تنها مانع ایجاد نوسانات شدید و هیجانی که عامل زیان سهامداران خرد است می‌شود بلکه سبب بهره‌گیری بنگاه‌های اقتصادی از ظرفیت بازار سرمایه جهت تأمین مالی طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌گذاری خواهد شد.
