کارگران ساختمانی با مشارکت گروه‌های ذینفع شناسایی می‌شوند/ تسهیل بیمه؟!
برای ضابطه‌مند کردن شناسایی کارگران ساختمانی شیوه‌نامه‌ای با مشارکت گروه‌های ذینفع تهیه شده است تا بر اساس آن کارگران ساختمانی واقعی از خدمات تأمین اجتماعی برخوردار شوند.
بیش از ۵۰ درصد از حوادث ناشی از کار متعلق به کارگرانی است که در حوزه ساخت و ساز فعالیت می کنند، اما سهم بیمه‌شدگان‌شان اندک است. به گفته کارشناسان حوزه کارگری، حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار کارگر ساختمانی داریم که با احتساب اعضای خانواده، جمعیت‌شان به ۵ میلیون نفر هم میرسد. این طور که مدیرکل نام‌نویسی سازمان تأمین اجتماعی می گوید: «بیش از ۶۰۰ هزار کارگر ساختمانی بیمه شده فعال هستند و حدود ۱۳۰ هزار نفر نیز از مزایای مستمری بهره مند شدهاند.» اما به علت کسری منابع، سازمان تأمین اجتماعی نمی تواند همه کارگران متقاضی بیمه را تحت پوشش قرار بدهد.
پوشش بیمه‌ای کارگران ساختمانی از همان آغاز به کار دولت مسعود پزشکیان، به یکی از دغدغه های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تبدیل شد. به همین دلیل هم بود که با همکاری شرکای اجتماعی دستورالعمل جدیدی برای بیمه کارگران ساختمانی در این وزارتخانه و سازمان تأمین اجتماعی تدوین کرده‌اند. براساس اعلام مسئولان وزارت کار، نوشتن این دستورالعمل جدید موجب می شود اختصاص، توزیع سهمیه و خدمات به این قشر زحمتکش به شکل شایسته و عادلانه‌تری انجام شود.
بدین ترتیب برای ضابطه‌مند کردن شناسایی کارگران ساختمانی شیوه‌نامه ای با مشارکت گروه‌های ذینفع نوشته شده است.
بشیر عمرانی، مدیرکل نام‌نویسی سازمان تأمین اجتماعی در مورد این دستورالعمل جدید توضیح می دهد: «با توجه به بند (ح) قانون اصلاح ماده (۵) یعنی قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، سازمان تأمین اجتماعی مکلف است تا معادل و متناسب با درآمدهای ناشی از قانون یاد شده، نسبت به پوشش بیمه‌ای کارگران ساختمانی اقدام کند. به همین دلیل و به منظور ضابطه‌مندکردن نحوه شناسایی و پذیرش متقاضیان بیمه کارگران ساختمانی، شیوه‌نامه ساماندهی بیمه کارگران ساختمانی با مشارکت کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایان و کارگران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان‌های شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، سازمان نظام مهندسی و… تدوین و اجرایی شد. در این شیوه‌نامه به بررسی و شناسایی دلایل کسری منابع و ناترازی مالی، پیگیری مطالبات از شهرداری‌ها و سایر مراجع صادرکننده پروانه ساختمانی پرداخته شده است. همچنین تعیین میزان ظرفیت قابل پذیرش و ارائه راهکارهای اصلاحی با مشارکت اعضای کارگروهها انجام خواهد شد.»
به گفته او، امور مربوط به شناسایی دقیق متقاضیان جدید و همچنین رسیدگی به اعتراضات متقاضیان و بیمه‌شدگان کارگر ساختمانی، با توجه به مقتضیات محلی به کارگروه اجرایی متشکل از نمایندگان یادشده در سطح واحد اجرایی، واگذار شده است.
مدیرکل نام‌نویسی سازمان تأمین اجتماعی درباره کسری منابع این سازمان برای بیمه کارگران ساختمانی می‌گوید: «سازمان از سال ۱۳۸۹ تا خرداد ۱۴۰۴ با کسری بیش از «۲۹۵ هزار میلیارد ریال» با نرخ ثابت مواجه است. همچنین پوشش بیمه‌ای متقاضیان جدید این نوع بیمه، مطابق ماده ۵ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، معادل و متناسب با درآمدهای ناشی از قانون یاد شده، امکان‌پذیر است. »
آماری از متقاضیان بیمه کارگران ساختمانی نداریم
عمرانی در پاسخ به این سؤال که چه تعدادی از کارگران ساختمانی پشت نوبت بیمه قرار دارند، توضیح میدهد: «به رغم کسری قابل ملاحظه سهم کارفرمایی طیف بیمه‌شدگان کارگر ساختمانی، متقاضیان این نوع بیمه می‌توانند در سامانه غیرحضوری سازمان، اطلاعات و درخواست خود را ثبت کرده و در صورت‌عدم پوشش نظام حمایتی خاص و فعالیت تجاری، مطابق ظرفیتهای ایجاد شده یعنی بند (ح) قانون اصلاح ماده ۵ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، درخصوص پوشش بیمه‌ای آن‌ها در کارگروههای اجرایی اقدام شود. اما آمار دقیق قابل استنادی درخصوص متقاضیان بیمه کارگران ساختمانی در دست نیست.»
او درباره نحوه شناسایی کارگران ساختمانی می‌گوید: «حق بیمه سهم کارگر ساختمانی معادل ۷ درصد دستمزد ماهانه تعیین شده است و سهم کارفرمایی آن‌ها از محل حق بیمه‌های وصولی از مجموع عوارض صدور پروانه تأمین می‌شود. همچنین سازمان برای شناسایی کارگران ساختمانی نکاتی را مدنظر قرار میدهد؛ داشتن کارت مهارت فنی معتبر از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و بررسی سنخیت مهارت مندرج در کارت مهارت فنی با مهارت واقعی متقاضی از مهم‌ترین موارد شناسایی است. همچنین کارگران ساختمانی نباید تحت پوشش سایر بیمه‌ها باشند. احراز اشتغال در مشاغل ساختمانی مورد نظر از طریق بازرسی‌های میدانی و سیستماتیک هم یکی دیگر از روشهای ما برای شناسایی کارگران واقعی است.»
خروج سالانه ۲۰ هزار نفر از پوشش بیمه کارگران ساختمانی
برخی افراد در قالب بیمه‌های حمایتی به صورت من‌غیرحق از مسیرهای مختلف برای برخورداری از بیمه تأمین اجتماعی اقدام می‌کنند که هرساله برنامه‌هایی برای شناسایی این افراد در دستور کار سازمان تأمین اجتماعی قرار دارد. در این نوع بیمه سهم کمتری از سوی بیمه‌شدگان پرداخت می‌شود و همین موضوع تمایل این گروه‌ها را برای بهره‌مندی از این خدمات بیشتر می‌کند. او با بیان اینکه چه گروههایی بیشتر وانمود می‌کنند کارگر ساختمانی هستند، می‌گوید: «افراد دارای پروانه کسب کار و محل اشتغال از قبیل؛ مشاور املاک و مستغلات، طلافروش، دندانپزشک تجربی، آرایشگر، خدمات اتومبیل، خواربار فروش و… از جمله کسانی هستند که برای بهره مندی از بیمه با شرایط ۷ درصد پرداختی خودشان را کارگر ساختمانی معرفی می‌کنند. دولت برای حمایت از برخی گروه‌های شغلی، شرایط بیمه‌ای را تسهیل کرده است. به عنوان مثال قالیبافان، رانندگان، باربران، خادمین مساجد، زنبورداران مشمول یارانه، کارگران ساختمانی و… شامل حمایتهای دولت در بحث بیمه‌های اجتماعی هستند.»
مدیرکل نام‌نویسی سازمان تأمین اجتماعی درباره تعداد کارگران ساختمانی که اکنون تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند، می‌گوید: «در حال حاضر بیش از ۶۰۰ هزار بیمه شده فعال و بیمه‌پرداز وجود دارد و حدود ۱۳۰ هزار نفر نیز از مزایای مستمری برخوردار هستند که سالانه حدود ۲۰ هزار نفر به دلیل‌عدم اشتغال در مشاغل ساختمانی از زمره بیمه‌شدگان کارگر ساختمانی خارج می‌شوند. البته بیمه‌شدگانی که نسبت به قطع ارتباط بیمه‌ای معترض باشند، اعتراض آنان قابلیت رسیدگی را خواهد داشت. آن‌ها می‌توانند با مراجعه به سامانه غیرحضوری سازمان و ثبت درخواست اعتراض و درج نشانی محل اشتغال خود در شش ماه گذشته، همچنین مشخصات و تلفن کارفرمایانی که کارگر برای آن‌ها کار ساختمانی انجام داده است را اعلام کنند، تا دوباره بررسی انجام شود.»
