شکست سنگین آخوندی در نوسازی خانه 19 میلیون بدَ مسکن
تا اینجای کار به نظر می‌رسد که دولت یازدهم در اجرای تکلیف نوسازی بافت فرسوده شکست سنگینی را متحمل شده است و باید طرحی نو در اندازد.
«نود اقتصادی »- زندگی سخت ۱۹ میلیون نفر از ساکنان شهرهای مختلف کشور در شرایط بسیار بد، تجربه‌ای تلخ و جانکاه در حاشیه شهرها و بافت‌های فرسوده که زندگی را به جدالی نفس گیر برای ادامه حیات جمعیت حاضر در این حجم بافت قدیمی و بدون امکانات مناسب زندگی، تبدیل کرده است.
گفته می‌شود که از این ۱۹میلیون نفر،۱۱ میلیون نفر آنها حاشیه نشین بوده و ۸ میلیون نفر مابقی هم، در بافت‌های قدیمی کشور سکنی گزیده‌اند.
ظاهرا محدوده محلات اسکان غیر رسمی افراد بد مسکن در حوالی ۱۱۰ شهر تقسیم بندی شده و در کل کشور هم وسعت حاشیه نشینی چیزی در حدود ۶۱ هزار هکتار برآورد می‌شود.
اما مختصات بافت فرسوده چیست؟
"بافت فرسوده"یعنی ناپایداری سازه و از دست دادن عمرمفید یک بنا که در مقابل هرگونه حوادث غیرمترقبه به راحتی سرتواضع فرود می‌آورد.
شکی نیست که ایران، همواره مستعد مواجهه با 39 مورد از 41 مورد بلایایی طبیعی موجود در دنیا بوده و به درستی می‌توان مدعی شد که زلزله در بخش مهمی از نقاط ایران رخ خواهد داد، از جمله در سلسله جبال البرز که قابلیت بروز زلزله‌هایی به بزرگی هشت ریشتر در مقیاس داخلی زمین را در خود پنهان دارد.
کارشناسان امر معتقدند که از 500 شهر موجود در جغرافیای کشور که لرزه خیزی آنها مورد مطالعه قرار گرفته فقط 15 شهر کم خطر وجود دارد که از لرزش زمین آسیب کمتری را به جان خواهد خرید.
پس تا اینجا می‌توان نتیجه گرفت که جمعیت مذکور ۳۵ درصد از جمعیت ۵۹ میلیون نفری شهری کشور را تشکیل می‌دهند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که برای بهبود محلات سه گانه (بافت فرسوده، سکونت گاههای غیررسمی و تاریخی در کشور بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است، رقمی که تامین آن دربازه زمانی ده سال آینده هم از عهده دولت و وزارت راه وشهرسازی خارج است.
پس چاره کار چیست؟
برنامه‌ریزی برای مدیریت بهینه بافت فرسوده شهری، همواره یکی ازمهمترین دغدغه‌های سیاست‌گذاران مسائل شهری به شمار رفته زیرا بافت‌های فرسوده،مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متنوعی را با خود به همراه دارد.
عناصرتشکیل دهنده این بافت‌ها اعم ازتأسیسات روبنائی، زیربنائی، ابنیه و دسترسی‌ها درسالیان گذشته دچار فرسودگی و ناکارآمدی شدیدی شده و ساکنان آن هم از مشکلات متعدد رنج می برند.
یکی ازمهمترین تکالیف قانونی دربرنامه پنجم توسعه به دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری‌ها و اداره راه و شهرسازی، احیای سالانه ۱۰ درصد از بافت های فرسوده است.
ساده تراینکه سالانه باید۲۷۰ محله مسکونی بافت فرسوده کشور بازسازی شود.
هرچند که درشرایط فعلی، مهمترین راهکار در احیای بافت فرسوده وناکارآمد شهری بیشتر، به ارایه چهارنوع تسهیلات متمرکزشده؛ ارایه وام به صاحبان منازل فرسوده، خرید وام مسکن از صندوق یکم با سود ۸ درصد در بافت فرسوده، ارایه وام به انبوه‌سازان برای تشویق و حمایت بخش خصوصی و دست آخروام ودیعه مسکن به هنگام نوسازی مسکن.
اما واقعیت این است که از چهار نوع وام مذکور، تزریق بخش مهمی ازآنها به صورت جدی عملی نشده که علت آن را می توان در ناهمراهی بانک های خصوصی در اجرای این طرح جستجو کرد.
این عامل درکنار عوامل دخیل دیگر سبب شده که درچهار سال اخیر،مقدار نوسازی بافت فرسوده تکلیفی اجرایی نشود که طبق معمول،دولت از ادای تکلیف خود در این زمینه، عقب مانده است.
واقعیت این است که نوسازی بافت فرسوده در شرایط فعلی با دست اندازهای جدی چون پرداخت تسهیلات انفرادی ساخت وساز به افراد"،"دشواری های تعیین تکلیف خدمات زیربنایی ازجمله انشعاب آب، برق و گاز"، معضلات تجمیع واحدهای ریزدانه" و دلشوره های سازندگان از بابت فروش نرفتن واحدهای احداثی دربافت فرسوده" دست و پنجه نرم می کند.
به تازگی،"محمد سعید ایزدی"، معاون وزیر راه و شهرسازی از اجرای ۶۸۰ طرح توسعه و بهسازی در ۳۲۰ محله مسکونی بافت فرسوده در ۱۸۰ شهر کشور سخن گفته و اعلام کرده که ۱۵ هزار میلیارد ریال در سالجاری برای احیای بافت‌های فرسوده کشور هزینه می‌شودکه ازاین میزان اعتبار هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال آن از محل اعتبارات وزارت راه و شهرسازی تأمین خواهد شد.
رقمی که با توجه به محدودیت وزارت راه وشهرسازی، تخصیص آن به طرح بافت فرسوده چندان هم عملی به نظر نمی‌رسد. بافت فرسوده و ناکارامد در دو دهه اخیر، یکی از گره‌های کوری بوده که دولت‌ها از باز کردن آن عاجز مانده اند.
در دولت یازدهم هم بررسی‌ها از ناکارآمدی سیاست‌های اجرایی دولت و وزارت راه وشهرسازی در این زمینه حکایت داشته، به نحوی که به نظر می‌رسد در سال‌های گذشته توجه چندانی به احیای بافت‌های فرسوده صورت نگرفته است.
تا اینجای کار به نظر می‌رسد که دولت یازدهم در اجرای تکلیف نوسازی بافت فرسوده شکست سنگینی را متحمل شده است و باید طرحی نو در اندازد.
هرچند که اظهارات عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دایر بر اینکه قرار نیست برای 19 میلیون نفر جمعیتی که در وضعیت بدی زندگی می‌کنند خانه بسازیم را باید در حکم آب سردی بر پیکر اجرای ناکام نوسازی بافت فرسوده کشور تلقی کرد.
