پالایش قدرت، چین در جنوب شرق آسیا سنگر می‌سازد
منابع آگاه اعلام کردند که چین و مالزی در حال انجام مذاکرات اولیه برای اجرای یک پروژه فرآوری عناصر نادر خاکی هستند و احتمال دارد صندوق سرمایه‌گذاری دولتی مالزی، «خزانه ناسیونال»، با یک شرکت دولتی چینی برای ساخت یک پالایشگاه در این کشور جنوب شرق آسیا مشارکت کند.
اگر این سرمایه‌گذاری مشترک شکل بگیرد، یک تغییر سیاستی مهم برای چین به‌شمار می‌رود؛ چراکه این کشور، به‌عنوان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده و پالایشگر عناصر نادر خاکی در جهان، تاکنون صادرات فناوری فرآوری خود را ممنوع کرده تا برتری‌اش در این صنعت را حفظ کند.
منابع آگاه در مالزی گفتند پکن آماده است فناوری خود را در برابر دسترسی به ذخایر بکر عناصر نادر خاکی مالزی مبادله کند و هدفش محدود کردن رقابت با رقیب استرالیایی، «لاینَس»، است، شرکتی که در ایالت پاهانگ مالزی یک واحد فرآوری دارد.
البته وزارت منابع طبیعی و وزارت تجارت مالزی به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخ نداده‌اند.
رئیس بخش سرمایه‌گذاری خزانه ناسیونال، «هیشام حمدان»، از تأیید مذاکرات یا برنامه‌های مربوط به پالایشگاه پیشنهادی خودداری کرد و گفت که هنوز خیلی زود است»، اما اذعان کرد که صنعت عناصر نادر خاکی یکی از حوزه‌هایی است که صندوق آن را بررسی می‌کند.
او در مصاحبه‌ای در سنگاپور گفت: ما مطالعات زیادی روی صنایع انجام می‌دهیم. این موضوعی است که خوشحالیم بررسی‌اش کنیم و به دولت کمک کنیم، اما در سطح دولت است، درست است؟ بنابراین فکر می‌کنم فعلاً بیشتر از این نمی‌توان گفت.
البته دفتر اطلاع‌رسانی شورای دولتی چین، که مسئول پاسخ به پرسش‌های رسانه‌ای از سوی دولت است، به دلیل تعطیلات «روز ملی» فوراً به درخواست رویترز پاسخ نداد.
اما یکی از منابع مالزیایی گفت این طرح با چند مانع روبه‌رو است، از جمله نگرانی چین درباره اینکه آیا مالزی می‌تواند مواد خام کافی برای پالایشگاه فراهم کند یا خیر.
دو منبع دیگر نیز گفتند مالزی نگران اثرات زیست‌محیطی و موانع قانونی است، زیرا فعالیت‌های معدنی معمولاً نیازمند مجوز از مقامات ایالتی و فدرال هستند.
مالزی همچنین اعلام کرده است که از معدن‌کاری عناصر نادر خاکی در مناطق حساس مانند جنگل‌های دائمی حفاظت‌شده یا حوزه‌های آبگیر پشتیبانی نمی‌کند.
ذخایر و وضعیت جهانی
تولیدکنندگان جهانی در حال تلاش برای تأمین منابع جایگزین عناصر نادر خاکی هستند، چرا که محدودیت‌های صادراتی چین در سال جاری باعث تأخیر در تولید خودروسازان بزرگ و شرکت‌های تولیدکننده آهنربا شده است.
دولت مالزی ذخایر عناصر نادر خاکی این کشور را حدود ۱۶.۱ میلیون تُن برآورد می‌کند، اما این کشور فاقد فناوری استخراج و فرآوری آن‌هاست. همچنین صادرات خام عناصر نادر خاکی را ممنوع کرده تا از هدررفت منابع جلوگیری کند. تنها استثنا در سال ۲۰۲۲ برای یک پروژه آزمایشی استخراج صادر شد تا به تدوین دستورالعمل‌های ملی در زمینه بهره‌برداری و صدور مجوز کمک کند.
لاینَس استرالیا، بزرگ‌ترین تولیدکننده عناصر نادر خاکی خارج از چین، در ماه مه قراردادی با ایالت کلانتان مالزی امضا کرد تا در آینده عرضه «کربنات مختلط عناصر نادر خاکی» را توسعه دهد که اقدامی برای پیشبرد این صنعت در مالزی تلقی می‌شود.
پالایش هر دو نوع عناصر نادر خاکی
دو منبع مالزیایی گفتند پالایشگاه پیشنهادی قرار است هر دو نوع عناصر نادر خاکی سبک و سنگین را فرآوری کند. این عناصر برای ساخت محصولاتی از خودرو و تلفن همراه گرفته تا تجهیزات نظامی حیاتی‌اند.
فلزات نادر خاکی سنگین، که در فناوری‌های پاک استفاده گسترده دارند، کمیاب‌تر هستند و برخی از عناصر آن‌ها با کمبود عرضه در برابر تقاضای بالا روبه‌رو هستند.
در ماه اوت، «جهاری عبدالـغنی» وزیر منابع طبیعی مالزی گفت چین آماده است کمک‌های فنی و فناوری برای فرآوری عناصر نادر خاکی ارائه دهد. با این حال، او افزود رئیس‌جمهور «شی جین‌پینگ» خواستار محدود شدن همکاری‌ها به شرکت‌های دولتی شده تا از اسرار تجاری محافظت شود.
عبدالغنی همچنین گفت مذاکرات هنوز در مراحل ابتدایی است و هیچ توافقی به دست نیامده است. او تأکید کرد که موفقیت این توافق می‌تواند مالزی را به یکی از معدود کشورهایی بدل کند که هم فناوری فرآوری چینی و هم غیرچینی را در اختیار دارد.
