۶۵۰ میلیون حساب بانکی؛ پنج برابر میانگین جهانی

براساس آمار بانک مرکزی مجموع تعداد حساب‌های ایرانیان در بانک‌های مختلف به حدود ۶۵۰ میلیون فقره می‌رسد یعنی هر فرد ایرانی بالای ۱۸ سال، به طور متوسط ۹ حساب بانکی دارد در حالی که این شاخص در دنیا بین ۱.۵ تا ۲ حساب است و بیشتر مردم جهان فعالیت‌های بانکی خود را با دو حساب انجام می‌دهند.

موضوع بستن حساب‌های غیرفعال و راکد سال‌ها است که مورد تاکید بانک مرکزی و نهادهای ناظر در حوزه پولشویی و فرار مالیاتی قرار دارد زیرا همانگونه که گفته شد، ۶۵۰ میلیون حساب بانکی سپرده غیربسته شده برای افراد بالای ۱۸ سال در کشور وجود دارد که قریب به اتفاق این حساب ها از سوی عموم مردم استفاده نمی شود؛ از این رو بانک مرکزی قصد دارد این تعداد را در دو سال آینده به ۳۵۰ میلیون کاهش دهد و در مرحله بعد به دنبال رسیدن به میانگین جهانی یعنی حداکثر دو حساب برای هر فرد است.

مطالعات مراکز تحقیقی بانکی نیز در این زمینه نشان می دهد که بیشتر مردم از ۲ یا حداکثر ۳ حساب خود استفاده می کنند و بقیه حساب های آنها بدون استفاده است؛ حتی ممکن است مانده‌ای در این حساب ها وجود داشته باشد که متاسفانه دور از دسترس صاحبان این حساب‌ها قرار دارد و افراد نمی‌توانند از آن استفاده کنند. به همین دلیل اگر بخواهند درخواستی از بانک داشته باشند تا آن حساب را ببندند، شاید به دلایلی چون بُعد مسافت، مشغله کاری و ....، امکان مراجعه حضوری به شعب بانک را نداشته و به همین دلیل این مسئله باعث شده تعداد حساب های سپرده زیاد شود.

سوءاستفاده احتمالی از این حساب ها سبب شده تا مراجع قضایی درخواست ساماندهی حساب های بانکی را داشته باشند زیرا در مواردی به دلیل بی اطلاعی، غفلت و یا دلایل انسان دوستانه، اشخاص حساب خود را در اختیار دیگران اعم از سایر هموطنان و یا اتباع غیرمجاز خارجی قرار داده اند که باعث بروز مشکلات قانونی و قضایی شده است.

ایجاد درگاهی در اینترنت برای ارسال درخواست مسدودی حساب های مازاد

مشکلات پیش آمده ناشی از حساب های اجاره ای، بانک مرکزی را بر آن داشته در آینده نزدیک، یک درگاه اینترنتی ایجاد کند تا مردم بتوانند تمامی حساب های سپرده خود را در همه حالت ها، چه مسدود، بسته و یا فعال را از ابتدای بازگشایی مشاهده کنند و حسابی را که احساس می کنند به آن نیازی ندارند، ببندند.

در صورت راه‌اندازی این سامانه افراد می‌توانند با ارسال دستور مسدودی حساب از طریق این سامانه به بانک مرکزی، درخواست بستن آن حساب را کنند. بانک مرکزی نیز دستورها را جمع کرده و به بانک‌های مذکور اعلام می‌کند و اگر مانعی برای بستن حساب وجود داشته باشد، آن مانع را بررسی کرده و با ارسال پیامک به صاحب حساب، اعلام می‌کند که مانع چیست تا فرد بتواند اقدام به برداشتن آن مانع کند؛ از جمله دلایلی که می‌تواند مانع بستن حساب شود، دستور توقیف قضایی و یا اتصال حساب به دسته چکی باشد که هنوز به بانک تحویل داده نشده است.

البته این موانع بسیار محدود هستند و عمده حساب‌ها قابلیت بسته شدن را دارند، ولی باید درخواست بستن از طریق خود افراد صورت گیرد، بنابراین از طریق در این درگاه درخواست‌ها جمع شده و برای بانک‌های مذکور ارسال می‌شود. بانک مربوطه نیز مانده حساب را به شماره فرد که در زمان ثبت درخواست به بانک مرکزی اعلام کرده، با پیامک می‌فرستد و سپس فرآیند واریز وجه به شماره حساب اعلامی از سوی فرد انجام می‌گیرد و سپس حساب فرد درخواست کننده بطور کامل بسته می‌شود.

بر همین اساس حساب‌هایی که بسته شده امکان فعالیت ندارد و فقط تاریخچه‌ای درباره آن حساب باقی می‌ماند که این حساب روزی فعال بوده و گردش داشته است.

نکته دیگری که درباره ساماندهی حساب‌های بانکی وجود دارد، این است که برخی از بانک‌ها متاسفانه اقدام به مسدودی حساب می‌کنند نه بستن آن؛ یعنی آن حساب را نمی‌بندند، ولی اگر فرد صاحب حساب درخواست بستن حساب را داشته باشد باید آن حساب به‌طور کامل بسته شود نه اینکه مسدودی حساب صورت گیرد و بانک مرکزی قصد دارد حساب‌ها را ببندد تا مشکلی برای افراد ایجاد نشود.

بیشتر مردم نیز وقتی به بانک‌ها مراجعه می کنند، درخواست بستن حساب را دارند اما بانک‌ها حساب‌ها را مسدود می‌کنند، به همین دلیل مردم فکر می‌کنند که شاید ۳ تا ۴ حساب بیشتر ندارد، اما وقتی اطلاعات حساب‌های آن‌ها منتشر می‌شود، می‌فهمند که تعداد حساب‌های بیشتری در تملک آن‌ها قرار دارد.

نباید از این نکته غافل شد که بسیاری از مردم از خاطر برده‌اند که چنین حساب‌هایی دارند؛ زیرا گاهی ممکن است برای ضمانت وام افراد دیگر مجبور به بازگشایی آن شده‌اند و فراموش کردند که پیش از این چنین حسابی داشته اند یا اینکه دیگر احتیاجی به آن ندارند.

اقدامی موثر در راستای مبارزه با پولشویی

ساماندهی حساب‌های بانکی می تواند موضوع حساب‌های اجاره‌ای را که بستری برای پولشویی و اقدامات خلاف قانون است، تعیین تکلیف کند. یعنی اگر فردی یک حساب بانکی را اجاره کند، فرد اجاره دهنده هر زمان می‌تواند تصمیم بگیرد که آن حساب را ببندد و در هر لحظه این اقدام را انجام می‌دهد، مانده آن را به حساب دیگری منتقل کند.

این کار سبب می شود تا فرد اجاره کننده نیز درباره اجاره کردن حساب افراد دیگر با احتیاط رفتار کند و آن حساب‌ها قابل ردیابی خواهد بود.

هم‌زمان با برنامه وزارت کشور نیز با توجه به اینکه این روزها درحال ساماندهی اتباع خارجی در کشور است، می‌تواند با همکاری بانک مرکزی به اتباعی که بصورت قانونی در کشور حضور دارند، مجوز افتتاح حساب بدهد تا این افراد بتوانند با نام و حساب خود رفتارهای مالی داشته باشند و بانک مرکزی نیز از طریق آن بر فرآیندهای مالی آنها نظارت کند تا دیگر نیازی به اجاره حساب‌ها از افراد مختلف ایرانی نباشد.

البته بانک مرکزی باید تمامی جوانب این اقدام از جمله آموزش و گزارش‌های دوره را به مردم اطلاع رسانی کند و مدنظر قرار دهد تا هیچ اشکالی برای مردم ایجاد نشود و حتی آنهایی که دسترسی به اینترنت ندارند یا بی‌سواد هستند نیز در اجرای این تصمیم صدمه نبینند و بانک مرکزی نیز به بهترین صورت این اقدام را انجام دهد.