تهاتر نفتی ایران و روسیه ابزار افزایش قدرت چانه زنی تهران یا مسکو؟

به گزارش «نسیم» بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران امروز برای شرکت در چهارمین اجلاس بین المللی انرژی وارد مسکو شد. البته به نظر می‌رسد یکی از اهداف مهم این سفر توافق بر سر موضوع تهاتر نفتی ایران و روسیه باشد.
خبر تهاتر نفتی ایران و روسیه اولین بار توسط منابع خارجی منتشر شد که طبق گفته این منابع مسکو و تهران سرگرم مذاکره درباره قرارداد تهاتری 20 میلیارد دلاری هستند که طی آن مسکو روزانه 500 هزار بشکه نفت ایران را در قبال کالاها و تجهیزات روسی خریداری خواهد کرد.
هر چند این خبر در ابتدا توسط مسئولین وزارت خارجه و وزارت نفت تکذیب شد اما موجب واکنش سریع مقامات آمریکایی در این خصوص شد. به طوری که
وزیر دارایی آمریکا در دیدار با وزیر اقتصاد و دارایی روسیه ضمن اظهار نگرانی شدید از گزارش‌های مربوط به احتمال بستن قراردادی با نام نفت در برابر کالا میان روسیه و ایران گفت،:‌چنین قراردادی، ناقض تحریم‌های آمریکا علیه ایران است و امضای چنین قراردادی را در تعارض با توافق‌نامه ژنو میان گروه ۱+ ۵ و ایران دانست.
اظهارات بیژن زنگنه در تاریخ بیستم فروردین سال جاری در مورد تهاتر نفتی مبنی بر اینکه "خبر تهاتر نفتی ایران و روسیه را نه تایید و نه تکذیب می‌کنم" شائبه وجود این توافق نفتی را قوت بخشید که در ادامه سفر الکساندر نواک وزیر انرژی فدراسیون روسیه به تهران و مذاکرات وی با وزیر نفت و وزیر نیروی ایران در پشت درهای بسته این احتمالات را به واقعیت تبدیل کرد.
وزیر انرژی روسیه پس از انجام مذاکرات نفتی در تهران از توافق اولیه و مقدماتی با وزارت نیروی ایران به منظور امضای 8 تا 10 میلیارد دلار قرارداد برقی در چهار حوزه ساخت نیروگاه‌های حرارتی، برقآبی، شبکه انتقال، افزایش راندمان شبکه انتقال و توزیع برق و تبادل و ترانزیت برق خبر داد که با این توافق برقی بین دو کشور گام نخست به منظور تهاتر نفت خام صادراتی ایران برداشته شد.
هر چند مقامات نفتی ایران به طور قطع این تهاتر نفتی را تایید نکردن اما اقداماتی چون آماده‌سازی پایانه نفتی نکا در دریای خزر برای پهلوگیری نفتکش‌های 12 هزار تنی و همچنین اظهارات مقامات وزارت نیرو مبنی بر "فاینانس برخی از طرح‌های و پروژه های صنعت برق به ویژه در حوزه نیروگاه سازی توسط روسیه" نشان از توافق نهایی دو کشور بر سر تهاتر نفت در مقابل کالا و خدمات دارد.

تهاتر نفتی ابزار افزایش قدرت چانه زنی ایران یا روسیه ؟
سفر امروز بیژن زنگنه مصادف با شروع مذاکرات ایران و گروه 1 + 5 بر سر برنامه هسته‌ای ایران بوده است. مذاکراتی که ایران در دوره قبلی آن به دلیل نداشتن هیچ اهرم چانه زنی مجبور به از دست دادن امتیاز غنی‌سازی 20 درصد در برابر رفع تحریم‌های محدود و به نوعی ناچیز شد. اما این دوره از مذارکرات در شرایطی برگزار می‌شود که کشور روسیه در تنش جدی با غرب بر سر وقایع اوکراین به سر می برد. با توجه به اینکه حتی خبر تهاتر نفتی ایران و روسیه باعث واکنش شدید غرب شده بود این توافقنامه می تواند برگ برنده‌ای برای ایران در جریان مذاکرات هسته ای باشد.
اما از طرفی روسیه نیز در جریان تحولات اوکراین و الحاق منطقه کریمه به روسیه مورد غضب آمریکا و غرب قرار گرفته است. به طوری که بسیاری از مقامات و شرکت‌های بزرگ روسیه از سوی غرب تحریم شده و هر روز نیز دامنه این تحریم‌ها افزایش می‌یابد. به همین دلیل توافقنامه تهاتر نفتی ایران و روسیه می‌تواند برگ برنده روسیه در جریان تنش‌های این کشور با غرب نیز باشد. و این احتمال می‌رود که روسیه از موضوع تهاتر نفتی به عنوان ابزار فشار به طرف غربی استفاده کند.
این موضوع این پرسش را به وجود می‌اورد که آیا ایران می‌تواند به کشوری همچون روسیه که بارها به قطعنامه‌ها علیه ایران در شورای امنیت رای مثبت داده و کارشکنی‌های زیادی را نیز در توافقات خود با ایران همچون تحویل "اس 300" داشته است، اعتماد کند یا خیر ؟ ویا اینکه این توافقنامه نفتی ابزاری برای افزایش چانه‌زنی ایران در مذاکرات هسته‌ای است یا ابزاری برای مقابله روسیه با غرب ؟

گزارش: سید رضا میراحمدی