اخبار آرشیوی

در این نشست که روز شنبه 22 تیرماه 92 در سالن کنفرانس خبرگزاری «نسیم» برگزار شد، بهمن وکیلی، مدیرعامل بانک توسعه صادرات به همراه آقایان عیوضلو، اشرف‌پور، پیمان، مهرانی، اکبری، فلاح‌فر و امامی مدیران ارشد این بانک به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص حوزه‌های مختلف نظام بانکداری کشور پرداخت و از چالش‌ها و اهداف خود در این خصوص سخن گفتند.
متن زیر گزارش کامل این نشست است؛

پیامک‌های «نسیم» ایده‌ای نو و جذاب است

مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران در ابتدای سخنان خود با با بیان اینکه به دلیل مشغله فراوان قادر به رصد اخبار نیستیم، گفت: از این رو پیامک‌های خبری بسیار به ما کمک کرده و حتی در برخی مواقع این پیامک‌ها باعث می‌شود که از خبرها مطلع شده و از این رو حتی فعالیتی را نیز برنامه‌ریزی و انجام می‌دهیم. به نظر بنده پیامک‌های شما کاری نو و خوبی است. امروزه همه افراد به دلیل همراه داشتن موبایل می‌توانند از این خدمت بهره ببرند. ارزش برخی از خبرها در همان لحظه است و در برخی از خبرگزاری‌ها این ارزش خبرها پس از گذشت زمان از بین رفته و ما زمانی مطلع می‌شویم که دیگر ارزش خبر از بین رفته است. اما خبرهایی که پیامک می‌شود، چون در همان لحظه بوده، برای شنونده خبر دارای ارزش بالایی است و من از این بابت از شما تشکر می‌کنم.

تحریم‌ها کار ما را سخت کرد

بهمن وکیلی در ادامه با اشاره به اینکه اقتصاد دنیا بدون بانک اصلا قابل تصور نیست، افزود: بانک‌ها برای اینکه بتوانند نقش خود را در اقتصاد ایفا کنند نیازمند این هستند که بتوانند در یک محیط آرام و بدون دغدغه، ارتباطشان با دنیا را برقرار کنند. چون اقتصاد کشورها تنها متکی به خود نبوده و اقتصاد کشورها در دنیا همه به هم وابسته است. وقتی این ارتباط بین اقتصادهای دنیا ایجاد شده و هرکسی بر اساس مزایای نسبی‌اش تولید می‌کند ، قاعدتا هر کشوری یک بخشی از اقتصاد دنیا را در اختیار دارد و می‌تواند نیازهای دیگران را تامین بکند. ما هم از این قاعده مستثنا نیستیم و برای اینکه بتوانیم نیازهای خودمان را تامین کنیم باید در فراخور نیازهایمان با دیگر کشورها ارتباط داشته باشیم. یکی از راه‌های ارتباط صادرکننده و واردکننده با دیگر کشورها، بانک است. به طور مثال در گشایش اعتبار اسنادی، صدور ضمانت‌نامه، در انتقال وجه و غیره نیاز به ارتباط بانک‌ها با هم کاملا ضروری است. که در این دو سال اخیر با تحریم‌هایی که بر کشور اعمال شد، روی عملکرد بانک‌ها تاثیر منفی گذاشت. به نظرم این تحریم‌ها هدفمند طراحی شده بود و دشمنان دست رو نقطه بسیار حساسی گذاشته بودند که یک بخشی از آن بانک‌ها بود.

باید به فکر بهبود روابط باشیم

وقتی بانک نتواند به وظیفه خود عمل کند، تولیدکننده نمی‌تواند به اندازه کافی تولید کند، زیرا بسیاری از تولیدکننده‌ها از لحاظ منابع، وابسته به بانک‌ها هستند. وقتی که بانک‌ها نتوانستند منابع را تامین کنند و تولیدکننده نیز نتوانست از بانک‌های خارجی ال سی بگیرد و بانک های خارجی نیز ال سی ما را قبول نکردند، تولیدکننده‌ای که قبلا کالاها را اعتباری دریافت می‌کرد و مبالغ آن را بعد از هشت یا نه ماه پرداخت می‌کردند، اکنون باید مبالغ را نقدا به فروشنده پرداخت می‌کرد و از این رو حجم سرمایه در گردش تولیدکننده چند برابر شد. همچنین افزایش نرخ ارز نیز باعث شد که نیاز به سرمایه در گردش تولیدکننده تا 25 برابر افزایش یابد. بانک‌ها هم نه توان تامین این منابع را داشتند و نه ارتباطی. در نتیجه تولید کاهش پیدا کرد و بیکاری افزایش یافت. وقتی که کالا نباشد افزایش قیمت آن را پیش رو خواهیم داشت و در نتیجه تورم ایجاد می‌شود و مشکلاتی که شما هم اکنون در جامعه می‌بینید. خب با توجه به شرایط موجود درخواست ما حتی به عنوان یکی از اقشار مختلف جامعه از دولت آتی این است که دیپلماسی ما در ارتباط با دنیا به نحوی شکل گیرد که با حفظ ارزش‌ها و استقلالمان بتوانیم ارتباطی خوب با دنیا برقرار کنیم. متاسفانه در چند سال اخیر دیپلماسی کشور با وجود زحماتی که کشیده شد، نتوانست ارتباط خوبی با دنیا برقرار کند و متاسفانه مشکلات فراوانی برای ما ایجاد شد. در این دو سال اخیر به دلیل تشدید تحریم‌ها، سختی‌های فراوانی را متحمل شدیم و به تبع آن تولیدکننده با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود و این مشکلات، گریبان مردم را نیز می‌گیرد.

بانک مرکزی مانند پدر بانک‌هاست

وکیلی تحریم بانک مرکزی را اتفاق بی‌سابقه‌ای در اقتصاد دنیا دانست و گفت: آمریکا با وجود مشکلات فراوانی که با کوبا و کره شمالی که حتی دسترسی به سلاح هسته‌ای دارد، اینگونه برخورد نکرد و با وجود تحریم‌هایی که بر علیه آنها اعمال کرده، اما بانک مرکزی آنها را تحریم نکرد. تحریم بانک مرکزی اقتصاد کشور را با یک حادثه غیرقابل پیش‌بینی برای بسیاری از افراد جامعه، روبه رو کرد. این بانک تا دو سال گذشته مانند پدری بود که جیب پرپولی داشت و بانک‌های دیگر به مانند فرزندان او، هرگاه نیاز به پول داشتند از بانک مرکزی گرفته و خرج می‌کردند. اما یک روز صبح وقتی این فرزندان دست در جیب پدر کردند، دیدند که خالیست؛ این اتفاقی بود که برای ما و بانک مرکزی رخ داد. ما هر وقت ارز یا پول می‌خواستیم بدون هیچ مشکلی به بانک مرکزی رفته و از آنها مبالغمان را دریافت می‌کردیم. اما وقتی تحریم‌ها رخ داد و بانک مرکزی با تامین ارز مورد نیاز بانک‌ها دچار مشکل شد، ما از بانک دست خالی برگشته و از این رو نتوانستیم ارز مورد نیاز مشتری را تامین کرده و در نتیجه مشکلات ارزی در کشور بوجود آمد.

تحریم بانک مرکزی پیش‌بینی نشده بود

مدیرعامل بانک توسعه صادرات در ادامه تصریح کرد: همه تقصیرات را به گردن بانک مرکزی انداختیم و سیاست‌های اتخاذ شده از سوی این بانک را زیرسوال بردیم در حالیکه تا دو سال گذشته چنین مباحثی مطرح نبود. در حال حاضر اگر از من بپرسید که آیا می‌شد جلوی این اتفاق را گرفت یا نه، من می‌گویم که می‌شد. البته این اتفاق اکنون رخ داده و تحلیل یک اتفاق بعد از رخ دادن آن آسان‌تر از تحلیل آن اتفاق قبل از رخ دادن است. ولی می‌شد با پیش‌بینی این تحریم‌ها بر علیه بانک مرکزی، با اتخاذ تدابیری، از این اتفاق جلوگیری کرد. می‌شد با مدیریت در تخصیص ارز به بانک‌ها از تبعات بیشتر این تحریم‌ها جلوگیری کرد. متاسفانه با بیشتر شدن فشار تحریم‌ها و انتقاد از سیاست‌های بانک مرکزی، تصمیمات شتابزده‌ای گرفته شد و محدودیت‌ها و مشکلات بیشتر شد. با تمام این تفاسیر دقیقا نمی‌توانم بگویم که استقلال بانک مرکزی مفید است یا خیر؛ زیرا منابعی وجود ندارد که این بانک بتواند آنها را مدیریت کند. اگر این مشکلات وجود نداشت، شاید استقلال بانک مرکزی می‌توانست مفید باشد. البته موضوع دیگر در این زمینه این است که چون بسیاری از بانک‌های کشور دولتی هستند و با تصمیمات حاکمیتی منابع خود را تخصیص می‌دهند، به همین جهت بازهم نمی‌توان در خصوص استقلال بانک مرکزی در این خصوص اظهار نظر دقیقی کرد. به نظر من اینگونه تصمیمات باید براساس وضعیت کشور اتخاذ شود.

باید در قوانین بانکی‌مان بازنگری کنیم

در ادامه این نشست حسین عیوضلو، عضو هیأت مدیره بانک توسعه صادرات، بانکداری را یک صنعت جدید خواند و اظهار داشت: ما یک بخش واقعی اقتصاد داریم که همان بازار است و یک بخش اسمی اقتصاد داریم که همان بانک و نظام تامین‌مالی است. اما این که بخش اسمی چه چیز است و مبادلات کاغذی چه احکامی را دارد، اقتصاد ما با این موضوع خیلی مناسب روبه رو نشده است. اواخر رژیم قبلی، لایحه‌ای باعنوان لایحه بازرگانی قرار بود وضع بشود که در آن قراربود قوانین کاغذی و پولی تصویب شود که به سرانجام نرسید. هنوز هم ما قانون جامع مشخصی برای مبادلات کاغذی و اسمی نداریم. بحث عملیات بانکداری بدون ربا یک نوآوری جدیدی بود که برای تطبیق نظام بانکداری با موازین اسلامی مطرح شد که قرار بود آن هم بعد از پنج شش سال اجرا دوباره بازنگری شود. اگر ما بخواهیم با یک نظام بانکداری متناسب با جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو شویم، ایده نظام بانکداری بدون ربا برای اینچنین نظامی یک ایده ناقص است. سیستم بانکداری خیلی نمی‌تواند بر اساس بانکداری بدون ربا اجرا بشود و اکثر مشکلاتی را هم که امروزه گریبانگیر نظام بانکی کشور است، همین ناهماهنگی است. باید به این نکته اشاره کنم که بانکداری بدون ربا با نظام بانکداری اسلامی یکی نیست. موازین اسلامی صرفا نفی ربا نیست . ما موازین اسلامی بسیار زیادی داریم مثل نفی غرر، نفی غبن، نفی قمار از نظر سلبی و ضرورت تحقق عدالت و کارایی و شفافیت از جهت ایجابی که قراردادها و رفتارها باید با این موازین تطبیق داده شوند.. من می‌خواهم بگویم که این نظام بانکداری در کشور، ناکارآمد بوده و ما نیازمند قوانین و مقررات گسترده‌تر هستیم. هم در حوزه بانکی و هم در حوزه نهادهای دیگر مانند نظام حسابرسی و نظام نظارتی. اما این همه به معنی نادیده گرفتن جایگاه منحصر به فرد شبکه بانکی کشور و تلاش مجموعه عظیم کارکنان نظام بانکی نیست و نباید همه خطاها و نارسایی‌ها متوجه این قشر باشد. قشری که تاکنون از تریبون معینی برای دفاع از خود برخوردار نیست.

بانکداری اسلامی نیاز به همت جمعی دارد

عیوضلو با بیان اینکه نظام بانکداری مانند نظامی که در راهنمایی و رانندگی وجود دارد، نظام شفافی است، قوانین مشخصی دارد که همه ملزم به اجرای آن هستند و هر گونه تخلفی در آن قابل مشاهده است، تأکید کرد: بانک‌های ما آن را اجرا می‌کنند. اگر هم مشکلی در این سیستم وجود داشته باشد، به خاطر مشکلات کلان اقتصادی است یا عدم جامعیت قوانین در این حوزه، که قرار بود در این زمینه یک تحول ساختاری رخ بدهد. در این خصوص دو کار خیلی خوب انجام شد. یکی در خصوص قانون بانکداری بود که در بانک مرکزی با همکاری سایر بانک‌ها انجام شد و قوانین بازنگری شد و یک لایحه نسبتا جامعی تولید شد، که التبه هنوز به مرحله اجرا در نیامده است. بحث دیگر طرح تحول نظام بانکداری بود که در وزارت اقتصاد مطرح شد و آن هم تاحد زیادی پیش رفت اما متوقف شد. با این تفاسیر تا این نظام بانکی بازنگری و مهندسی نشود، مشکلات همچنان باقی خواهد ماند. متاسفانه این هجمه‌هایی که به نظام بانکی می‌شود منصافانه نیست، زیرا این نظام یک نظام شفاف است و بیشترین نقش را در پیشرفت اقتصادی داشته است. یکی از مشکلات این نظام نداشتن یک سخنگو یا یک نهاد برای دفاع از خود در مقابل هجمه‌ها و انتقادات است و برخی به اشتباه بانک مرکزی یا وزارت اقتصاد را به عنوان مدافع حقوق بانک‌ها مطرح می‌کنند، در حالی‌که این نظام باید یک نظام صنفی حرفه‌ای در این زمینه داشته باشد. ما در خصوص نظام بانکداری اسلامی نیاز به یک تصمیم حکومتی و یک همت جمعی داریم تا با یک مطالبه قوی و پیگیری آن و راه‌اندازی شورای عالی در این خصوص ، نظام بانکداری اسلامی و اقتصاد اسلامی را در جمهوری اسلامی پشتیبانی کرده و آن را به جهانیان به عنوان یک الگوی صحیح معرفی کند و موانع و چالش‌ها را از پیش‌رو بردارد.

اول اقتصاد اسلامی بعد بانکداری اسلامی

مدیرعامل بانک توسعه صادرات با تاکید بر اینکه بحث اقتصاد اسلامی با بانکداری اسلامی برابر نیست، تصریح کرد: بانکداری اسلامی در واقع بخشی از اقتصاد اسلامی است و ابتدا ما باید در جنبه‌های متعدد اقتصاد اسلامی کار کنیم که تاکنون نشده است. از قبیل مالکیت، بازار سرمایه، سیاست‌های مالی و غیره که حجم عظیمی از کار را می‌طلبد و بانکداری اسلامی بخشی از آن است. برای اصلاح نظام بانکی باید در ابتدا مطالبات از بانک‌ها مورد بررسی قرار گیرد، سپس باید دید که چه بخشی از این مطالبات در اختیار بانک‌ها است، سپس نسبت به اصلاح آن اقدام شود. به طور مثال بانکی که پول ندارد، در بخش اعطای سود اختیاراتی ندارد و نمی‌تواند در فعالیت با مشتریان خود اختیارات کافی داشته باشد، با این محدودیت‌ها نمی‌تواند بسیاری از مطالبات مردم را پاسخ بدهد. مردم به بانک به چشم صندوقی که می‌توانند از آن پول بگیرند نگاه می‌کنند. در حالی‌که بانک منابع محدودی داشته و در نتیجه مجبور به اولویت‌بندی در اعطای تسهیلات به مشتریان خود می‌شود و آنان که قادر به دریافت تسهیلات نشدند، از نحوه خدمت‌رسانی بانک ناراضی می گردند. این در حالی‌ است که باید مردم مشکلات پیش روی نظام بانکی را هم ببینند. در چالش دیگری که پیش روی اقتصاد ما وجود دارد، تکیه بیش از اندازه اقتصاد به بانک‌ها است. چرا بانک‌ها باید 85 درصد منابع یک کار تولیدی را تامین کنند؟ پس سهم سهامداران در این حوزه چیست؟ سهم بازار سرمایه چطور؟ متاسفانه بازار سرمایه و شرکت‌ها و کارخانه‌هایی که در آن وجود دارند وابسته به بانک‌ها هستند و درصورتی که نتوانند منابع مالی خود را از بانک‌ها تامین کنند در بورس نیز با مشکل مواجه می‌شوند. هدف از راه‌اندازی بازار سرمایه، کمک به تولید کشور بود نه اینکه وابسته به بانک‌ها باشند. در خصوص ربا نیز باید عرض کنم که مفهوم آن، فزون‌خواهی است. اما در کشور ما به دلیل تورمی که وجود دارد، بانک‌ها هیچوقت ربا نمی‌گیرند، زیرا نرخ سود تسهیلات بانکی از نرخ تورم پایین‌تر است. زیرا ارزش پولی در این مدت کاهش پیدا کرده و در نتیجه با این منظر می‌توان که بانکداری ما بانکداری بدون رباست.

تحریم‌ها را به فرصت تبدیل کردیم

محمد حسین مهرانی، مدیر امور بین‌الملل بانک توسعه صادرات در ادامه این نشست با بیان اینکه ما تهدیدها را زمانی تبدیل به فرصت کردیم که فرآیند پیچیده‌ای داشت، افزود: ما در شرایط تحریم هستیم اما قوانین بانک‌ها مربوط به قبل از تحریم‌هاست و این یک تناقض برای ما است. ما نظرات خود را با مسئولین مطرح کرده‌ایم اما قوانین همان بوده و نهادهای نظارتی نیز ما را با شرایط عادی در نظر دارند. 80 تا 90 درصد فعالیت‌های بانکی ما در خارج از کشور است در حالی‌که ما با شیوه‌های مختلف در تحریم هستیم و بانکداری کلاسیک ما در آن شرایط جوابگو نبود و ما با تغییرات گسترده توانستیم این شرایط را تغییر دهیم. ما به دلیل دولتی بودن باید برای هر قدمی که بر می‌داشتیم ، بررسی‌های مختلفی را انجام می‌دادیم اما با وجود طی این مسیر به صورت آهسته توانستیم تا حدودی مشکلات را برطرف کنیم و مجددا به مشتریان خود خدمت‌رسانی کنیم البته نه به شکل گذشته. هم اکنون در حال ایجاد جهش دیگری در بانک خود هستیم که در آینده شکل خواهد گرفت.

نقشه دشمنان شکست خورد

بهمن وکیلی در خصوص تحریم‌های علیه ایران تاکید کرد: تحریم برخلاف آنچه آمرینش عنوان می‌کنند مساله هسته‌ای نبود بلکه هدف‌شان مردم بود. می‌خواستند مردم را خسته کنند تا آنها بر علیه نظام تحریک شوند. اما طرح آنها شکست خورد و ما که در خط مقدم این جبهه بودیم توانستیم مقابل تحریم‌ها بایستیم. ببینید که اقتصاد کشورهای همسایه با یک بحران کوچک در اقتصاد اروپا چگونه دچار چالش‌های مختلف شده‌اند در حالی‌که ما توانستیم با اتخاذ تدابیر صحیح و هوشمندانه از تحریم‌ها عبور کنیم.

تسهیلات خوبی به بخش صادرات اختصاص دادیم

احتشام فلاح‌فر، مدیر امور اعتبارات بانک توسعه صادرات با بیان این مطلب که بانک توسعه صادرات یک بانک تخصصی در حوزه صادرات کالا و خدمات است، گفت: عمده این تسهیلات به این حوزه اختصاص می‌یابد. تسهیلات ما به دوبخش کوتاه مدت و بلندمدت برای سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی و تسهیلات بلندمدتی که به طرح‌های سرمایه‌گذاری پرداخت می‌شود، تقسیم می‌شود. در بخش دیگر تسهیلات بانک توسعه صادرات ایران به صادرکنندگان کالا وخدمات ایرانی به خارج از کشور پرداخت می‌شود و به یک خریدار خارجی که قصد دارد از صادرکننده ایرانی کالا بخرد نیز اعتبار خرید داده می‌شود. مانده تسهیلات بانک در سال گذشته حدود 46 هزار میلیارد ریال بود و حدود 27 هزار میلیارد ریال تسهیلاتی بود که بانک پرداخت کرد. بانک عمده تسهیلات پرداختی خود در حوزه صادرات را برای صادرات کالا و اجرای پروژه در کشورهای عراق، سوریه، عمان، کوبا، افغانستان و آسیای میانه اختصاص داد. نمونه بارز این پروژه‌ها پروژه "سنگ توده" تاجیکستان بود که با تامین مالی 245 میلیون دلاری بانک توسعه صادرات شکل گرفت. سال گذشته با وجود تمامی مشکلات، یک قرارداد دو میلیارد دلاری با صندوق توسعه ملی برای پروژه‌های ارزی که در داخل یا خارج از کشور قرار است که عملیاتی شود، امضا شد. پروژه‌های حمل و نقل، نفت و گاز و پروژه‌هایی که در حوزه توسعه صادرات فعالیت می‌کردند، بانک به آنها تسهیلات پرداخت کرد.

ما برای کمک به صادرات آمده‌ایم

در پایان این نشست مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران با اشاره به اینکه این بانک، بانکی است که هم در حوزه صادرات و هم در حوزه واردات فعالیت می‌کند، خاطرنشان کرد: هدف ما این است که بتوانیم به مشتریان بانک که مشتریان خاصی هستند در هر مکان پوشش داده و در آینده بانکداری شرکتی را راه‌اندازی کنیم و بتوانیم در همه حوزه‌ها به آنها خدمت‌رسانی کنند. ما در حوزه پژوهش و شناخت بیشتر بازارهای بین‌المللی فعالیت‌های خوبی انجام داده‌ایم . ما قصد داریم حضورمان در کشورهای دیگر را تقویت کنیم و قصد تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان را داریم . ما برنامه‌های مختلفی برای افزایش منابع مالی‌مان داریم که بتوانیم آن وظایف و رسالتمان را درست انجام دهیم. اولویت اول ما کمک به صادرات و صادرکننده است.