دولت از بانک مرکزی خواسته که آمار رشد اقتصادی تابستان را اعلام نکند/ ترکیب شورای پول و اعتبار نباید دولتی باشد
پژویان گفت: ممکن است پایین بودن رشد اقتصادی باشد که احتمالا به این دلیل نخواستند آمار را اعلام کنند و این دلیل به احتمال بیشتر تحت تاثیر دولت است. بانک مرکزی منافعی ندارد و ممکن است دولت از بانک مرکزی خواسته باشد که آمار را فعلا اعلام نکند. اعلام نکردن رشد اقتصادی فصل تابستان خارج از این فرض و منطق نیست.
به گزارش « نود اقتصادی » بانک مرکزی که در سال‌های اخیر رویه اعلام سه ماهه آمار رشد اقتصادی را در پیش گرفته، اکنون با وجود گذشت دو ماه و نیم از فصل پاییز هنوز آمار رشد اقتصادی فصل تابستان را اعلام نکرده است! تجربه نشان داده که بانک مرکزی هر گاه در بیان آمارهای اقتصادی سکوت کرده این آمار احتمالا چندان خوشایند مقامات رده بالای دولتی نبوده است. به‌عنوان مثال در سال 94 بانک مرکزی آمار رشد اقتصادی را اعلام نکرد و درنهایت در اردیبهشت 96 مجبور به افشای این آمار شد. کارشناسان دلیل تاخیر در اعلام آمار رشد اقتصادی آن سال را منفی بودن عدد رشد اقتصادی تفسیر می‌کنند. اکنون هم تاخیر در اعلام آمار رشد اقتصادی فصل تابستان بار دیگر این شبهه را در محافل اقتصادی کشور ایجاد کرده است. به همین بهانه سراغ جمشید پژویان، عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه و رئیس سابق شورای رقابت رفتیم و نظر وی را در این خصوص جویا شدیم.
بانک مرکزی دو ماه است که در مورد آمار رشد اقتصادی فصل بهار سکوت کرده است. سکوت بانک مرکزی با توجه به تجربه‌ای که این نهاد در چهار سال گذشته از خودش به جا گذاشته، این شبهه را ایجاد کرده که ممکن است آمار فصل تابستان منفی یا اندک بوده است. تحلیل شما در این خصوص چیست؟
این اقدام بانک مرکزی ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از دلایل خوش‌بینانه این است که هنوز رشد اقتصادی را محاسبه نکردند که به نظر بنده رشد اقتصادی را باید سالیانه حساب کنند نه فصلی. آمار فصل‌ها به‌خصوص از نظر تولیدی (حتی بخش کشاورزی و نفت) تفاوت‌های زیادی دارند. دلیل دوم ممکن است پایین بودن رشد اقتصادی باشد که احتمالا به این دلیل نخواستند آمار را اعلام کنند و این دلیل به احتمال بیشتر تحت تاثیر دولت است. بانک مرکزی منافعی ندارد و ممکن است دولت از بانک مرکزی خواسته باشد که آمار را فعلا اعلام نکند. اعلام نکردن رشد اقتصادی فصل تابستان خارج از این فرض و منطق نیست.
برخی معتقدند که بانک مرکزی به‌خصوص در سال‌های اخیر به دلیل نداشتن استقلال لازم، تصمیماتی می‌گیرد که می‌تواند به زیان اقتصاد کشور تمام شود، آیا شما با این تحلیل موافقید؟
اگر بانک مرکزی مستقل نباشد اشکالات زیادی ایجاد می‌شود و دولت با نگاه کوتاه‌مدت خود روی تصمیمات اقتصادی تاثیر می‌گذارد. دولت با نگاه کوتاه‌مدت می‌خواهد به موفقیت دست پیدا کند یا با خرج برخی هزینه‌ها نظرها را به خودش جلب کند. بانک مرکزی اگر استقلال داشته باشد جلوی این مخارج را می‌گیرد ولی اگر مستقل نباشد و اگر دولت بخواهد سیاست‌های خود را از طریق بانک مرکزی پیاده کند این مساله می‌تواند مشکل‌آفرین باشد و انگار این بانک برای دولت است. به‌عنوان مثال تصور کنید یک بانک و کنترل آن برعهده خود من باشد، بنابراین از این بانک تقاضای وام میلیاردی می‌کنم و خودم نقدش می‌کنم، لذا باید جلوی این اتفاق گرفته شود. نداشتن استقلال برای بانک مرکزی که بانکِ بانک‌هاست می‌تواند تبعات ناگواری برای اقتصاد ایران داشته باشد.
به نظر شما در چهار سال گذشته بانک مرکزی دولت روحانی با توجه به شعارهایی که داده توانسته است استقلال خود را حفظ کند؟
من مشکل استقلال بانک مرکزی را مرکزیت شورای پول و اعتبار می‌دانم. تا زمانی که شورای پول و اعتبار با این ترکیب و اعضا پابرجا باشد همین مشکلات ادامه خواهد داشت. در هیچ جای دنیا بانک مرکزی مانند ایران نیست و شورای پول و اعتبار به این شکل تشکیل نمی‌شود. بانک مرکزی نباید متشکل از افراد دولتی، معاونان و وزرا باشد، بلکه اعضای اصلی باید از یک‌سری متخصصان اقتصاد تشکیل شود؛ مخصوصا از افرادی که در زمینه بانکداری تخصص دارند.
باتوجه به اینکه برخی از کارشناسان معتقدند آمارهای رشد اقتصادی باید یکساله باشد، می‌توان به آمارهای سه ماهه اعتنا کرد؟
نمی‌شود به آمارهای فصلی بی‌اعتنا بود، اما دقت باید در خود اقتصاد باشد نه صرفا به اعداد و ارقام. ممکن است که این آمار سه ماه را جمع کنند و برای آمار سالیانه اعلام کنند. به دلیل چهار فصل مختلف در زمینه‌هایی مانند تورم، رکود و... رشد اقتصادی تفاوت‌هایی دارد. آمارهای سالیانه تمام تغییرات فصلی چه در تولید و چه در نرخ تورم و همه آمارها را نشان می‌دهد.
منبع: فرهیختگان
