با افزایش قیمت ارز مردم باید دو سال تورم بالا را تحمل کنند/ گرانی دلار در بلند مدت 40 درصد تورم ایجاد می‌کند+ نمودار

به گزارش « نود اقتصادی » بر خلاف سال گذشته، رئیس‌کل بانک‌مرکزی امسال ترجیح می‌دهد زمان مشخصی برای تک‌نرخی کردن ارز اعلام نکند. ولی‌اله سیف بویژه طی هفته‌های اخیر هر بار با پرسشی درباره زمان اجرای طرح بانک‌مرکزی برای تک‌نرخی کردن ارز مواجه شده تنها به ارائه پاسخ‌های کلی بسنده کرده‌است.

تغییر رویه رئیس‌کل سؤالاتی را درباره برنامه دولت و دلائل به تأخیر افتادن این اقدام ضروری مطرح کرده‌است. سؤالاتی مانند اینکه آیا اساسا دولت عزمی برای انجام این جراحی ضروری اقتصادی دارد یا خیر؟

برخی مسئولان دولتی و کارشناسان از ضرورت فراهم‌شدن زمینه‌های لازم مانند برقراری روابط کارگزاری وسیع‌تر میان بانک‌های ایرانی و خارجی، کفایت درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت و صادرات غیرنفتی و.... به عنوان پیش‌شرط‌های اقدام برای تک‌نرخی کردن ارز سخن می‌گویند؛ پیش‌شرط‌هایی که ظاهرا دولت حاضر نیست بدون فراهم‌شدن آن‌ها کمترین ریسکی برای مداخله مستقیم‌تر در بازار ارز انجام‌دهد.

دولت نگران چیست؟

با این حال اما بنظرنمی‌رسد موضوع تنها همین‌ها باشد. دولت نگران از دست رفتن بزرگترین و مهم‌ترین دستاورد اقتصادی خود در حوزه معیشت مردم است؛ کاهش تورم.

تقریبا هیچ تحلیلگری را نمی‌توان سراغ گرفت که بگوید در صورت تک‌نرخی شدن ارز، قیمت آن در بازار افزایش نخواهدیافت. دولت هم بدون شک همین تحلیل را دارد ولی نگرانی اصلی این نیست. دولت نگران است افزایش قیمت ارز از سیطره بانک‌مرکزی خارج و به جهشی شوک‌آور تبدیل شود. در این صورت قطعا آثار آن در کوتاه‌مدت، قیمت‌ها را بالا خواهدبرد و این یعنی فاصله گرفتن تورم از مرز 10 درصد در میان‌مدت.

مسئولان دولت و بانک‌مرکزی البته ترجیح می‌دهند در اظهارات رسمی کمتر به این جنبه از نگرانی‌ خود درباره پیامدهای تک‌نرخی کردن ارز اشاره کنند ولی رصد رفتار بانک‌مرکزی در قیمت‌گذاری ارز دولتی طی ماه‌های گذشته بخوبی بیانگر این دغدغه است.

نمود نگرانی تورمی در نرخ‌گذاری ارز دولتی

با صعودی شدن نرخ تورم از بهمن ماه 1395 روند افزایش نرخ ارز اعلامی بانک‌مرکزی کاهش زیادی پیدا کرده‌است. به طوری که میانگین تغییر مطلق نرخ ارز بانک‌مرکزی از 25,4 تومان در هر دلار در دوره خرداد تا دی ماه 1395 به حدود 2 تومان در هر دلار در بهمن ماه 1395 تا خرداد ماه 1396 کاهش یافته‌است. در واقع این کاهش معنایی ندارد جز اینکه سیاست‌گذار به بهانه کنترل روند صعودی نرخ تورم، یکسان‌سازی ارز را به تعویق انداخته‌است.

اثر افزایش نرخ ارز بر تورم در ایران چقدر خواهدبود؟

اثر نرخ ارز بر قیمت‌های داخلی که تحت عنوان گذر "نرخ ارز" از آن نام‌برده‌می‌شود، در دو مرحله رخ می‌دهد؛ در مرحله اول، تغییر نرخ ارز به قیمت کالاهای وارداتی منتقل می‌شود و در مرحله دوم، تغییر قیمت اقلام وارداتی، به قیمت کالاهای عمده‌فروشی و مصرف‌کننده انتقال می‌یابد. به عبارت دیگر کاهش ارزش پول یا همان افزایش نرخ ارز، قیمت‌های بالاتری را برای کالاهای وارداتی ایجاد می‌کند و تقاضا برای کالاهای تولید داخل بیشتر می‌شود. به‌عبارت دیگر، به جز اثر مستقیم تغییر نرخ ارز که از طریق واردات به اقتصاد یک کشور منتقل می‌شود، اثر غیرمستقیمی نیز وجوددارد که با افزایش تقاضا برای محصولات داخلی به ایجاد مازاد تقاضای داخلی برای این محصولات منجر‌می‌شود که نتیجه آن رشد قیمت داخلی خواهدبود.

با این توضیحات، سؤال اصلی این است که اثر مستقیم و غیرمستقیم افزایش نرخ ارز در پی تک‌نرخی شدن آن بر هر کدام از کالاها در ایران چقدر خواهدبود؟

بنا بر گزارش معاونت مطالعات اقتصادی اتاق تهران، مطالعات انجام شده نشان‌می‌دهد در ایران اثر آنی افزایش نرخ ارز بر تورم در کوتاه‌مدت بین 11 تا 15 درصد و در بلندمدت، بین 30 تا 40 درصد بوده است. این بررسی‌ها همچنان نشان‌می‌دهد شوک ناشی از افزایش نرخ ارز بر قیمت‌های داخلی، بعد از گذشت 4 فصل یعنی یک سال به میزان 84 درصد و بعد از گذشت 8 فصل یعنی دو سال به میزان 97درصد تخلیه می‌شود. به‌عبارت دیگر، می‌توان این‌طور پیش‌بینی کرد که بخش قابل‌توجهی از اثرات تورمی شوک‌های ارزی ظرف یک سال ظاهر خواهدشد و ظرف دو سال کاملا تخلیه‌می‌شود.

دولت باید تصمیم بگیرد

به این ترتیب دولت دوازدهم در صورت تک نرخی کردن ارز حداکثر دو سال درگیر تخلیه آثار تورمی این اقدام خواهدبود اما پس از آن می‌تواند این افتخار را به نام خود ثبت کند که یکی از ضروری‌ترین و مفیدترین جراحی‌های اقتصادی کشور را انجام داده‌است. آیا دولت روحانی دست به چاقو می‌شود؟