فرار ایرلاین‌ها از عرضه سهام شرکت‌های هواپیمایی در بورس!

«نود اقتصادی» - معاون توسعه بازار فرابورس ایران خبر داده است که تا اکنون، سهام هیچیک از شرکت‌های فعال هواپیمایی در بازار سرمایه کشور عرضه نشده و تاکید کرده که این شرکت‌ها با چسبندگی به دولت خود را در زمره شرکت‌های دولتی و یا حاکمیتی ارزیابی کرده و طرز فکر و انگیزه پیوستن به بازار سرمایه، در بین برخی از مدیران این شرکت‌ها وجود ندارد.

رضا غلامعلی پور در گفتگوی خود با «نود اقتصادی» احتمال داده که ایرلاین‌ها در این برهه زمانی، با عدم عرضه سهام شرکت متبوع در تالار بورس، خود را در مرحله‌ای نمی‌بینند که سهامداران خرد را درگیر این ماجرا سازند و افزوده چنانچه شرکتی سودده باشد سهامداران آن محدود بوده و سود توزیعی هم بین سهامداران مشخص توزیع می‌شود اما با عرضه سهام در بورس، هزاران نفرشریک و سهامدار شرکت های هواپیمایی خواهند شد!
صنعت حمل ونقل هوایی در ایران سابقه ای بیش از پنج دهه داشته و حدود 14 شرکت هواپیمایی داخلی در سال گذشته ۲۲ میلیون مسافر داخلی را درشبکه حمل ونقل هوایی کشور جابجا کرده اند.

علاوه براینها ۱۱ میلیون مسافر بین المللی هم درسال ۹۵ جابجا شده اند که سهم ایرلاین های داخلی از جابجایی مسافران بین المللی، شش میلیون نفر بوده است.

براین اساس،می‌توان نتیجه گرفت که سهم شبکه حمل نقل هوایی ایران ازجابجایی کل مسافران جهان، نزدیک به (۹ دهم درصد) بوده است.

ناگفته نماند که این صنعت از سه دهه قبل بدین سو، به واسطه اعمال تحریم ها،طعم تلخ محرومیت وعقب ماندگی را در ذائقه خود مزمزه کرده که نمونه بارز آن، زمینگیر شدن 124 فروند هواپیما از 298 فروند هواپیمای موجودکشور درآشیانه فرودگاه ها است.

نتیجه دیگر این عقب ماندگی،بیشینه شدن میانگین سن ناوگان هواپیمایی کشور به 24 سال بوده، هرچندکه در یکسال اخیر چهار شرکت هواپیمایی ایران،خرید 315 فروند هواپیما از شرکت هایی چون بوئینگ، ایرباس و ای تی آر را در دستور کار خود قرار داده اند.

با اینهمه، فرسوده بودن ناوگان هواپی ایران، آثار مخربی برای شرکت های هواپیمایی و مسافران در پی داشته که ازجمله آن می توان به رشد بیش از پیش تاخیر هواپیماها درمسیرهای پروازی اشاره داشت.

شکی نیست که تا نوسازی واقعی ناوگان هوایی ایران و تامین 500 فروند هواپیما، راهی بس دور و دراز در پیش است.

سازمان هواپیمایی کشوری به تازگی از عرضه سهام ایرلاین ها دربورس حمایت کرده و حضور آنها را درتالار شیشه ای،مدلی خوب برای تامین منابع مالی آنها ارزیابی کرده و اذعان داشته که درکنار آن، شفافیت مالی و افزایش پاسخگویی به مشتریان از جمله پیامدهای مثبت این مهم خواهد بود.

آرش خدایی ،قائم مقام رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به «نود اقتصادی» گفته که سازمان هواپیمایی کشوری، از میزان درآمد و گردش مالی صنعت حمل و نقل هوایی کشور،هیچ آماری در دست ندارد!

فقدان آمار دقیق از فعل و انفعلات مالی و اقتصادی شرکت های هواپیمایی نزد نهاد ناظر و عدم عرضه سهام آنها دربورس،جدای ازدرج یک نمره منفی درکارنامه عملی"علی عابدزاده"،سکاندار فعلی سازمان هواپیمایی کشوری،این ذهنیت را به دست می دهد که نظارت ضعیف سازمان هواپیمایی کشوری،قابلیت پرتوافکنی بر نقاط نه چندان روشن صنعت حمل و نقل هوایی را از این سازمان ناظر سلب کرده است.

پیامد نظارت ضعیف سازمان هواپیمایی کشوری،نداشتن آمار دقیق ازحجم فعالیت های اقتصادی شرکتهای هواپیمایی، افزایش میزان تاخیر در پروازها و نارضایتی مشتریان ایرلاین ها را درپی دارد.

برکنار از این ماجرا،فرضیه نه چندان قوی دایربر تلاش شرکت های هواپیمایی دراستتار اطلاعات شرکت های متبوع تاحد امکان وجلوگیری ازافزایش ضریب نفوذ نظارت نهاد ناظردرشرکت مذکور به وجود آمده که این امر را می توان به عدم عرضه سهام شرکت های هوایپمایی در بازار سرمایه هم ربط داد.

بی میلی شرکت های هواپیمایی درعدم نمایش اطلاعات حتی به پورتال های رسمی آنها هم کشیده شده به نحوی که به سختی می توان اندک اطلاعی ازاساسنامه، سرمایه، اعضای هیات مدیره و تعداد ناوگان شرکتها یافت.

این عوامل،قضاوت درموردعملکرد مثبت و منفی احتمالی شرکت های هواپیمایی را به شدت سخت کرده.

حال، معاون توسعه بازار فرابورس ایران گفته که شرکت های هواپیمایی چندان هم خصوصی نشده اند وادامه داده که در قوانین بالادستی ازجمله در مجلس شاید بتوان سهامداران عمده ایرلاین هارامجبور ساخت تا به بازار سرمایه بپیوندند.

به گفته غلامعلی پور،مسیرتامین منابع آسان مالی ایرلاین ها دربورس فراهم بوده که این امر با عرضه سهام شرکت ها و یا انتشار اوراق اجاره امری است، شدنی وافزوده که برای انتشار اوراق اجاره حتما نباید شرکت های هواپیمایی سود ده باشند!

وی، اذعان داشت که تا اکنون هیچ شرکت هواپیمایی سهام خود رادر بازار سرمایه عرضه نکرده هرچند که شرکت هواپیمایی"ماهان"برای چندمین باردر بورس، اوراق اجاره منتشرکرده که حجم این اوراق هم 290 میلیاردتومان بوده واین اقدام با هدف خرید هواپیما صورت پذیرفته است.

از این گفته، اینچنین استنباط می شودکه شرکت های هواپیمایی می توانند ازخارج بورس هم فعالیت بورسی داشته باشند و به انتشار اوراق اجاره مبادرت ورزند.

حال آنکه بررسی ها نشان داده منهای شرکت هواپیمای ماهان، هیچیک از شرکت های هواپیمایی حتی به استفاده ازاین ابزار ساده (اوراق اجاره) هم روی خوش نشان نداده اند.

واقعیت این است که سازمان هواپیمایی کشوری درتشویق شرکت های هواپیمایی برای حضور در بازار سرمایه نقشی جدی برای خود تعریف نکرده و پنهان بودن اطلاعات شرکت های هواپیمایی نه به نفع سازمان ناظر بوده و نه مشتریان حمل و نقل هوایی.

باید دید که در تغییر کابینه جدید،وزیرراه وشهرسازی تا چه میزان تمایل دارد از مدیری کهنسال و کم انگیزه در راس هرم سازمان ناظر هواپیمایی کشوری بهره گیرد.