چرا رشد 4.6 درصدی نشانه خروج از رکود نیست؟

گروه اقتصادی «نسیم»؛ اعلام نرخ رشد اقتصادی 4.6 درصدی از سوی بانک مرکزی در سه ماه اول امسال نسبت به سه ماهه سال گذشته عده ای را خوشحال و عده ای را نیز متعجب کرد. از طرفی اینگونه برداشت شد که این رشد اقتصادی به معنای خروج از رکود است. از طرف دیگر عده‌ای آن را غیر ممکن و غلط خواندند. با توجه به آماری که از سوی بانک مرکزی اعلام شد، بخش نفت و صنعت و صنعت و معدن به ترتیب با 6.1 و 8.1 درصد بیسترین نرخ رشد را دارند. از آنجا که اطلاعات بخش نفت در دسترس نیست نمی‌توان رشد آن را مورد بررسی قرار داد. اما اطلاعات شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که 70 درصد از ارزش افزوده این بخش را تشکیل می‌دهد‌، از سوی بانک مرکزی منتشر شده است. بر اساس این آمار شاخص تولید در سه سال گذشته به صورت زیر است:

همانطور که ملاحظه می‌شود، شاخص 3 ماهه اول 1393 به رقم 184.1 رسیده که نسبت به همین دوره در سال گذشته 10 درصد رشد داشته است. اما این شاخص هنوز به اندازه سه ماهه دوم 1392 نیز نرسیده است.

بنابراین؛ این تحلیل که این نرخ رشد نشان‌دهنده خروج از رکود است درست نیست. دلایل این نرخ رشد نیز می‌تواند ثبات نرخ ارز و کنترل تورم باشد که عاملان اقتصادی توانسته‌اند راحت تر تصمیم بگیرند و از ظرفیت خالی تولید استفاده کنند. به خاطر همین امر به همراه این نرخ رشد، نرخ بیکاری در سه ماه اول امسال نسبت به سال گذشته 0.1 درصد افزایش یافته است. از طرف دیگر در تحلیل‌های اقتصادی رشد GDP نسبت به ماه‌های اخیر در نظر گرفته می‌شود نه به صورت رشد فصلی که دولت ارائه کرده است.

این تحلیل که با توجه به آمار بخش صنعت بیان شد نشان داد که این میزان نرخ رشد فصلی دور از انتظار نبوده و کار بزرگی هم صورت نگرفته و دلیلی برای خروج از رکود نیست. بیان آمار از جانب نهادهای رسمی باید با تحلیل درست باشد تا عاملان اقتصادی در تصمیم‌های خود دچار اشتباه نشوند. بنابراین هرچند این نرخ رشد درست است اما تحلیل که از آن صورت گرفته درست نیست و نمی‌تواند دلیلی برای خروج از رکود باشد. در صورتی که نرخ رشد در سه ماهه دوم امسال مداوم بوده و با کاهش نرخ بیکاری همراه باشد می‌توان امید داشت که اقتصاد در حال خروج از دوران رکود است.

در پایان می‌توان بیان کرد، دولت برای تداوم رشد اقتصادی باید بیشتر بر توانمندی‌های داخلی تکیه کند. در این صورت اعمال تحریم‌های جدید نیز تاثیر چندانی بر اقتصاد نخواهد داشت. تغییر ساختار سیستم بانکداری و تکیه بر بانکداری بدون ربا زمینه‌های توزیع مناسب درآمد و رشد پایدار اقتصادی را در بر خواهد داشت.

محمد جواد صدیقی پاشاکی

دانشجوی دکترای اقتصاد