ترامپ در تله سویا گرفتار شد

دانه سویا که در اصل بذری سرشار از پروتئین و فیبر است، در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین محورهای چانه‌زنی در جنگ تجاری آمریکا و چین تبدیل شده است.این محصول که نقشی اساسی در تأمین خوراک دام و تولید روغن خوراکی دارد، طی دوره‌های مختلف تنش میان واشنگتن و پکن از جنگ تعرفه‌ای دوران نخست زمامداری دونالد ترامپ تا دوره کنونی به نقطه التهاب روابط دو کشور بدل شده است.اهمیت این کالای غذایی از چند جهت نشأت می‌گیرد؛ از جمله وزن سیاسی و انتخاباتی کشاورزان آمریکا در انتخابات این کشور و در سوی دیگر تبدیل چین از یک صادرکننده سویا به بزرگ‌ترین واردکننده این محصول در جهان.

 

در تازه‌ترین تحولات، ترامپ اعلام کرد که روز دوشنبه با رئیس‌جمهور چین، «شی جین‌پینگ»، گفت‌وگو کرده است. او روز سه‌شنبه در هواپیمای ریاست‌جمهوری به خبرنگاران گفت: «فکر می‌کنم از نظر مثبت خیلی غافلگیر شوید. از او خواستم سریع‌تر و بیشتر (محصولات کشاورزی) بخرد و او تقریباً با این موضوع موافقت کرد».ترامپ که به‌دنبال بهره‌برداری انتخاباتی از موضوع کشاورزی است، امیدوار است پکن خرید سویا از آمریکا را پس از یک سال کاهش شدید ناشی از واکنش چین به افزایش تعرفه‌های یک‌جانبه ترامپ تسریع کند؛ موضوعی که موجب شد چین برای مدتی طولانی به بازارهای آمریکای جنوبی روی بیاورد.هم‌زمان با اظهارات ترامپ، چین دست‌کم ده محموله فول سویای آمریکا به ارزش حدود ۳۰۰ میلیون دلار خریداری کرد؛ هر محموله بین ۶۰ تا ۶۵ هزار تن وزن دارد و قرار است همگی در ژانویه حمل شوند. این خریدها در حالی انجام شده که قیمت سویای آمریکایی بالاتر از محصول برزیلی است. چین حدود ۲.۳ دلار به‌ازای هر بوشل بالاتر از قراردادهای آتی ژانویه در شیکاگو برای محموله‌های حمل از خلیج مکزیک و حدود ۲.۲ دلار برای محموله‌های سواحل شمال‌غرب آمریکا پرداخت کرده است؛ رقمی که به‌مراتب بیشتر از قیمت سویای برزیلی با حدود ۱.۸ دلار بالاتر از قراردادهای ژانویه است. (هر بوشل سویا معادل حدود ۲۷.۲ کیلوگرم است.)

 

با این حال، رویترز گزارش داده که معامله اخیر همچنان بسیار کمتر از رقم ۱۲ میلیون تُنی است که کاخ سفید ادعا کرده بود. وزیر خزانه‌داری آمریکا، اسکات بِسِنت، روز سه‌شنبه اعلام کرد که «خرید چین طبق برنامه پیش می‌رود» و به توافق سه‌سال‌ونیمه برای خرید ۸۷.۵ میلیون تن سویا و سایر محصولات آمریکایی اشاره کرد.سویا برای اقتصاد کشاورزی آمریکا اهمیتی ویژه دارد؛ این محصول در صدر صادرات غذایی آمریکا قرار دارد و حدود ۱۴ درصد کل صادرات کشاورزی این کشور را شامل می‌شود. در سال ۲۰۲۴، آمریکا حدود ۲۴.۵ میلیارد دلار سویا صادر کرد که بیش از ۱۲.۵ میلیارد دلار آن به مقصد چین بود. پس از آن، اتحادیه اروپا با ۲.۴۵ میلیارد دلار دومین خریدار بزرگ محسوب شد. شایان ذکر است که چین در سال جاری میلادی از ماه مه تاکنون هیچ خریدی از سویای آمریکا انجام نداده بود.

 

چین پس از آغاز جنگ تجاری ترامپ در سال ۲۰۱۸، به‌طور گسترده به‌سوی برزیل چرخید. سال گذشته بیش از ۷۰ درصد واردات چین از برزیل تأمین شد و سهم آمریکا به ۲۱ درصد سقوط کرد.در کنار برزیل، آرژانتین و برخی کشورهای آمریکای جنوبی نیز سهم بیشتری از بازار بزرگ چین به دست آوردند. این روند در چارچوب سیاست‌های چین برای تنوع‌بخشی به منابع غذایی و تقویت امنیت غذایی ملی دنبال شده است؛ سیاستی که کارآمدی آن در سال‌های اخیر بارها اثبات شده و نوعی مقاومت ساختاری در برابر فشارهای اقتصادی آمریکا ایجاد کرده است.این چرخش موجب بروز بحران جدی برای کشاورزان آمریکایی شد؛ همان گروهی که از اصلی‌ترین حامیان ترامپ بوده‌اند اما نخستین قربانیان سیاست‌های جنگ تجاری او شدند. کاهش صادرات سویا درآمد کشاورزان را پایین آورد و نارضایتی انتخاباتی را افزایش داد؛ به همین دلیل ترامپ در دوره نخست خود میلیاردها دلار کمک مستقیم به این گروه پرداخت کرد تا از ریزش پایگاه رأی‌ خود در ایالت‌های روستایی و ایالت‌های چرخشی همچون آیووا، ویسکانسین و میشیگان جلوگیری کند.کشاورزان آمریکایی از بالاترین نرخ مشارکت سیاسی برخوردارند و برای جمهوری‌خواهان پایگاهی حیاتی محسوب می‌شوند؛ از همین رو، دانه سویا به بخشی از استراتژی انتخاباتی ترامپ برای حفظ حمایت مناطق روستایی بدل شده است.

 

در مقابل، سویا جایگاهی بنیادین در نظام غذایی چین دارد. بخش اعظم واردات سویا پس از آسیاب، به‌عنوان خوراک خوک‌ها که اصلی‌ترین منبع تأمین گوشت کشور هستند و سایر دام‌ها استفاده می‌شود. روغن سویا نیز سهم بزرگی در بازار روغن خوراکی چین دارد.این نخستین‌بار نیست که پکن واردات سویا از آمریکا را کاهش می‌دهد. چین در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نیز برای مقابله با تعرفه‌ها و محدودیت‌هایی که ترامپ اعمال کرده بود، اقدام مشابهی انجام داد. این فشارها نهایتاً دولت ترامپ را وادار کرد به «توافق فاز اول» تن دهد؛ توافقی که بر اساس آن، چین متعهد شد میلیاردها دلار محصول کشاورزی، از جمله سویا، از آمریکا خریداری کند و در مقابل از معافیت‌های تعرفه‌ای بهره‌مند شود. ترامپ بعدها دولت بایدن را به «عدم اجرای کافی» این توافق متهم کرد.

 

به گزارش بلومبرگ، کاهش خرید چین تأثیر گسترده‌ای بر مزارع آمریکا گذاشته است. در سراسر غرب میانه ایالات متحده، انبارها و سیلوها به دلیل مازاد محصول و نبود خریدار مناسب پر شده‌اند. محققان دانشگاه پوردو هشدار داده‌اند که افزایش قیمت کود، بذر و مواد شیمیایی در کنار کاهش قیمت فروش سویا، سود کشاورزان را به‌شدت کاهش داده است.به همین دلیل بسیاری از کشاورزان ترجیح داده‌اند محصول خود را انبار کنند تا اینکه آن را با زیان سنگین بفروشند. این رکود به کل زنجیره صنعت سویا سرایت کرده و صوامع ذخیره، کارخانه‌های فرآوری و خطوط راه‌آهنی که سویا را برای صادرات منتقل می‌کنند، همگی با کاهش فعالیت روبه‌رو شده‌اند.

 

سیاست‌های یک‌جانبه و تنش‌آفرین ترامپ در جنگ تجاری نه‌تنها روابط اقتصادی آمریکا با چین را آسیب‌پذیر کرده، بلکه یکی از مهم‌ترین صنایع کشاورزی این کشور را در موقعیتی شکننده قرار داده است.در مقابل، چین با تنوع‌بخشی هوشمندانه به واردات و حفظ استراتژی امنیت غذایی، توانسته است ضمن کاهش وابستگی به آمریکا، دست برتر را در مذاکرات حفظ کند و در بازار جهانی سویا نقش تعیین‌کننده‌تری به دست آورد.