یارانه چطور در چین تورم منفی ایجاد کرد؟

فایننشال‌تایمز در گزارشی توضیح داده که این روزها نگاه بانک‌های مرکزی و سیاست‌گذاران مالی به تورم مواد غذایی و تغییرات قیمت آن تغییر کرده است. دلیلش هم این است که معتقدند تورم مواد غذایی و تغییرات در قیمت مواد غذایی می‌تواند سیگنالی برای پیش‌بینی تورم اصلی باشد.

چرا قبلا قیمت مواد غذایی در تورم نمی‌آمد؟

در گذشته، کسانی‌که تورم را مورد بررسی قرار می‌دادند، به چند دلیل، تغییرات قیمت مواد غذایی را وارد مطالعات خود نمی‌کردند و در بررسی تورم اصلی به آن توجهی نشان نمی‌دادند.

دلیل اول، نوعی بی‌ثباتی ذاتی در قیمت مواد غذایی بود. مسائلی مانند تغییرات آب‌وهوایی، مشکلات در برداشت محصولات و جنگ‌ها همگی دست به دست هم می‌دادند و منجر به نوسان در قیمت مواد غذایی می‌شدند. اقتصاددان‌ها تصور می‌کردند که با این اوصاف، تورم مواد غذایی خارج از کنترلشان قرار دارد و قابل مهار نیست. به همین دلیل تصمیم می‌گرفتند آن را در محاسبات و ارزیابی تورم اصلی نادیده بگیرند.

در کشورهای ثروتمند، سهم هزینه‌ها اندک بود و نسبت به هزینه کل، نقش زیادی را ایفا نمی‌کرد. به همین دلیل سیاست‌گذاران معتقد بودند که تغییر قیمت مواد غذایی روی کل اقتصاد اثر نمی‌گذارد. به همین دلیل آن را نادیده می‌گرفتند.

در نهایت، در گذشته، تورم اصلی را در نظر می‌گرفتند که تورم مواد غذایی و همچنین انرژی را از آن خارج می‌کردند تا بتوانند روند کلی در درازمدت را مشاهده کنند. تورم مواد غذایی، صرفا یک پارازیت شناخته می‌شد که نیاز نبود در نظر گرفته شود.

دلیل تغییر در نگاه به تورم مواد غذایی

فایننشال‌تایمز در گزارش خود توضیح داده که نگاه به تغییرات قیمت مواد غذایی در حال تغییر است. نخست اینکه تورم مواد غذایی، موقتی رخ نمی‌دهد، بلکه به صورت مداوم و پیوسته در جریان است. دوم اینکه پس از همه‌گیری کرونا و جنگ اوکراین، برای مدتی طولانی، بسیار بالا بوده و نمی‌توان به این سادگی آن را نادیده گرفت.

در نهایت اینکه تورم مواد غذایی در دنیای امروز، در حال شکل دادن به انتظارات مردم است. قیمت بالای مواد غذایی و خیزش پیوسته آن، باعث شده که مردم مدام در انتظار افزایش قیمت باشند که این مسئله چرخه تورم انتظاری را ایجاد کرده و به نوعی باعث شده که روی تورم اصلی اثر بگذارد.

بانک‌های مرکزی دریافته‌اند که مردم با افزایش قیمت مواد غذایی، انتظار افزایش قیمت را دارند و همین مسئله منجر به فشار برای افزایش دستمزد می‌شود که در نهایت، هزینه‌ها را بالا می‌برد. واکنش بانک‌های مرکزی هم این است که نرخ بهره را افزایش می‌دهند تا بتوانند تورم را مهار کنند. به این ترتیب به صورت مداوم، قصه تورم تکرار می‌شود.

قصه متفاوت تورم در چین

چینی‌ها در زمینه تورم و به‌ویژه تورم مواد غذایی، قصه‌ای متفاوت را رقم زده‌اند. تورم مواد غذایی در چین، منفی است یعنی قیمت‌ها مدام کاهش پیدا می‌کنند در حالی‌که در دیگر کشورها، قیمت‌ها افزایش می‌یابند.

چین به چند دلیل تورم منفی را تجربه می‌کند. دلیل نخست، کنترل‌های قیمتی از طرف دولت است. دولت چین از یک‌سو با ارائه یارانه به کشاورزان و مصرف‌کنندگان، جلوی خیزش قیمت را می‌گیرد. از طرف دیگر، مداخله‌های قیمتی دارد تا جلوی خیزش قیمت را بگیرد. بخش دیگری از ماجرا هم به انبار و ذخیره مواد غذایی مربوط می‌شود که جلوی کمبود مواد غذایی در شرایطی نظیر همه‌گیری بیماری‌ها و جنگ را بگیرد که مانع افزایش قیمت می‌شود.

نکته دیگر این است که ضعف تقاضا در اقتصاد، مانع خیزش قیمت‌ها می‌شود. چینی‌ها پس از همه‌گیری کرونا به دلیل مشاهده شرایط اقتصادی، تصمیم گرفته‌اند بیشتر پس‌انداز و کمتر هزینه کنند. این مسئله فشار تورمی در جهت منفی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود فروشندگان، محصولات خود را با قیمت‌های پایین‌تر ارائه کنند تا مصرف‌کنندگان ترغیب به خرید شوند که البته ظاهرا چندان موفقیت‌آمیز هم نیست.

به صورت کلی می‌توان گفت که چین در بخش مواد غذایی، تورم منفی را تجربه می‌کند که عوامل و سیاست‌های مختلف به‌ویژه در بخش دولتی روی آن اثر گذاشته و یکی از آن‌ها یارانه‌های دولتی است. در نهایت، اقتصادها باید به سمت ثبات قیمت‌ها حرکت کنند و افزایش یا کاهش قیمت‌ها به صورت ادامه‌دار و سنگین، می‌تواند منجر به بروز اختلال در بازارها و وضعیت زندگی مردم شود.