تمرکز دوباره پوتین بر عناصر نادر خاکی
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بار دیگر توجه‌ها را به سمت عناصر نادر خاکی جلب کرده و در جریان همایش اقتصادی شرق در ولادی‌وستوک به دولت دستور داده است که حداکثر تا ماه نوامبر برنامه‌ای مشخص برای توسعه این فلزات استراتژیک تدوین کند. این دستور در شرایطی صادر می‌شود که جنگ اوکراین و فشار تحریم‌های غرب، روسیه را به سمت منابع و ظرفیت‌های داخلی برای تقویت صنایع نظامی و اقتصادی سوق داده است.
عناصر نادر خاکی گروهی از فلزات کمیاب هستند که در صنایع حساس و پیشرفته کاربرد گسترده‌ای دارند، از ساخت لیزر و رادار گرفته تا موتورهای پیشرفته و تجهیزات مخابراتی. این فلزات به‌ویژه در فناوری‌های نظامی و صنایع دفاعی، جایگاهی حیاتی پیدا کرده‌اند. روسیه با در اختیار داشتن پنجمین ذخایر بزرگ عناصر نادر خاکی در جهان، از نظر منابع طبیعی موقعیت ممتازی دارد. با این حال، طی دهه‌های اخیر به دلیل ضعف در توسعه داخلی، به شدت به واردات از چین وابسته بوده است.
اقدام جدید پوتین را می‌توان تلاشی برای کاهش این وابستگی و ایجاد استقلال راهبردی در حوزه‌ای دانست که در آینده جنگ‌های اقتصادی و فناورانه، نقش تعیین‌کننده‌ای خواهد داشت. چین در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده عناصر نادر خاکی در جهان است و کنترل بخش اعظم زنجیره تأمین جهانی را در دست دارد. بنابراین، روسیه با توسعه داخلی این فلزات می‌تواند هم موقعیت ژئوپلیتیک خود را تقویت کند و هم برگ برنده‌ای در مقابل فشارهای اقتصادی غرب داشته باشد.
پوتین پیش‌تر نیز به اهمیت این فلزات اشاره کرده بود، اما پس از آغاز جنگ اوکراین این موضوع با جدیت بیشتری در دستور کار کرملین قرار گرفته است. تحریم‌های گسترده علیه صنایع انرژی، بانکی و دفاعی روسیه، این کشور را به سمت سیاست «خودکفایی در حوزه‌های استراتژیک» سوق داده است. از این منظر، عناصر نادر خاکی نه تنها منبعی اقتصادی برای صادرات و درآمدزایی هستند، بلکه به‌عنوان پشتوانه‌ای کلیدی برای حفظ توان نظامی و صنعتی روسیه نیز اهمیت دارند.
به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده شاهد طرح‌های تازه‌ای در حوزه اکتشاف، استخراج و فرآوری این فلزات در روسیه باشیم. این روند می‌تواند بازار جهانی عناصر نادر خاکی را نیز تحت تأثیر قرار دهد، چراکه ورود پررنگ‌تر روسیه به این عرصه، موازنه میان چین و سایر قدرت‌ها را دگرگون خواهد کرد.
