دولت آزمون وخطا/ بلایی که ژنرال‌های پرمدعا بر سر اقتصاد ایران آوردند

« نود اقتصادی » - دکتر اصغر بالسینی، تحلیلگر مسائل اقتصادی و مدرس دانشگاه : «من شرایط کشور را پیچیده‌تر از آن می‌بینم که به خود اجازه آزمون و خطا بدهم». این سخنان رییس دولت دوازدهم به هنگام اخذ رای اعتماد کابینه اول خود در مرداد ماه ۹۲ بود اما مرور زمان نشان داد که روش آزمون و خطایی با گوشت و پوست دولتمردان عجین است و چون هیچ مدیر ارشدی به خاطر هزینه‌هایی که از طریق آزمون و خطا به اقتصاد ملی تحمیل کرده مورد بازخواست قرار نگرفته لذا آنان با خیال راحت تن نحیف اقتصاد ایران را در سال‌های اخیر بارها به دست آزمون و خطا داده‌اند.

بارزترین و به روزترین مصداقی که این مساله در اقتصاد ایران دارد گزارش‌های وحشتناکی است که از قاچاق سوخت در ماه‌های اخیر منتشر می‌شود.

مهدی ایوبی معاون پیشین پیشگیری ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اخیرا در ارتباط با میزان واقعیِ قاچاق سوخت به کشور‌های همسایه گفته آمار وزارت نفت نشان می‌دهد، میزان عرضه بنزین در مرداد ماه امسال حدود ۱۲۰ میلیون لیتر و در شهریور ماه ۱۳۰ میلیون لیتر بوده است و این در شرایطی است که میزان مصرف داخلی بنزین حدود ۹۰ و حداکثر تا ۱۰۰ میلیون لیتر برآوُرد می‌شود و این مابه‌التفاوتِ عددی، بنزینی است که به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود.

با فرض ۲۰ میلیون لیتر قاچاق روزانه بنزین و تفاوت قیمت بنزین در ایران با کشوری مانند ترکیه که حدود ۷۵۰۰ تومان است بطور تقریبی در بیشترین حالت روزانه حدود ۱۵۰ میلیارد تومان سود حاصل از این قاچاق است .علت نیز کاملا مشخص است. بی ارزش شدن پول ملی به علت سیاستهای غلط دولت از یکسو و بی مبالاتی محض در استفاده از تجربه بسیار موفق کارت سوخت علت اصلی چنین فاجعه ای در اقتصاد ملی است.

در چنین شرایطی دایما این گزاره به جامعه پمپاژ می شود که به زودی قیمت بنزین دونرخی شده و افزایش خواهد یافت تا جلوی قاچاق گرفته شود.

واقعا این چه منطقی است که با دست خودمان طرح عظیم کارت سوخت که نقش بی نظیری در کنترل مصرف و قاچاق سوخت داشت را به حاشیه برده و زمینه ساز گرفتاری عظیم کنونی می شویم و سپس به دنبال افزایش نرخ سوخت هستیم.

نگارنده مخالفتی با این موضوع ندارد که قیمت پایین سوخت در ایران منطق قوی و محکمی ندارد اما مطلقا نباید به این بهانه مجددا یک متغیر قیمتی پایه و کلیدی را دستخوش نوسانات کنیم.

مطالعات مرکز پژوهش های مجلس که یکی از مراکز معتبر و دقیق مطالعاتی در کشورمان است نشان میدهد با اجرای طرح کارت سوخت ، روند فزاینده قاچاق و مصرف بنزین متوقف شد و واردات نیز کاهش یافت بطوری که منفعت اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم ناشی از اجرای این طرح در مدت ۸ سال، حدود ۱۰۰میلیارد دلار برآورد شده است که ۷۵ میلیارد دلار آن به‌طور مستقیم ناشی از کاهش مصرف و واردات بنزین بوده است.

استفاده از کارت هوشمند سوخت ازطریق اثراتی مانند جلوگیری از قاچاق سوخت، صرفه‌جویی در مصرف سوخت در ابعاد ملی، کاهش واردات بنزین و زمینه‌سازی برای بی‌اثر کردن تحریم واردات، ایجاد بانک اطلاعات روزآمد از وسایل نقلیه، ایجاد بستر لازم برای اعمال انواع سیاست‌های تنظیمی و ایجاد امکان مدیریت عرضه سوخت در شرایط بحران و وقوع حوادث طبیعی نقش بی نظیری در کارایی بخش سوخت کشور داشت اما متاسفانه با سیاستهای غلط ژنرال های پرمدعا به حاشیه رفت و شد آن چه که نباید می شد.

اینچنین است که اقتصاد ایران را محل آزمون و خطاهای پرهزینه می کنند و کسی هم متعرض آقایان نمی شود. به راستی مگر اقتصاد ایران چه میزان تاب و تحمل این هزینه‌های سنگین و بی مورد دارد؟