دولت مخصوصا ارز کمی به بازار تزریق می‌کند/ مدیریت اقتصادی دولت ترمز بریده و مسائل اقتصادی از دست دولتمردان خارج شده
مستخدمین گفت: اگر دولت آسیب شناسی در خصوص نرخ ارز را در دستور کار خود قرار دهد، قطعا به یک نکته بسیار روشن و بزرگ خواهد رسید و آن اینکه دلار به صورت انحصاری در اختیار دولت است و بانک مرکزی آن را نمایندگی و مدیریت می‌کند.
به گزارش « نود اقتصادی » حیدر مستخدمین حسینی معاون اسبق بانک مرکزی در خصوص شرایط اقتصادی کشور اظهار کرد: اگر دولت آسیب شناسی در خصوص نرخ ارز را در دستور کار خود قرار دهد، قطعا به یک نکته بسیار روشن و بزرگ خواهد رسید و آن اینکه دلار به صورت انحصاری در اختیار دولت است و بانک مرکزی آن را نمایندگی و مدیریت می‌کند.
وی افزود: بنابراین افزایش یا کاهش نرخ ارز مقوله‌ای است در اختیار دولت و دولت در جریان و اطلاع نرخ دلار است که چطور آن را مدیریت کند تا این افزایش صورت بگیرد و درآمد حاصل از آن به نوعی در طراز دولت مورد استفاده و بهره‌برداری قرار بگیرد. در کنار این بحث، چون ارز فاقد بازار است، اینکه گفته می‌شود نرخ ارز را بازار تعیین می‌کند، یک اشتباه استراتژی کامل است که متاسفانه بعضا دولت از آن استفاده می‌کند و یا احیانا این موضوع در جاهای دیگر هم گفته می‌شود در صورتی که مکانیزم بازار قواعد خاصی را در علم اقتصاد دارد که آن قواعد اصلا در این مورد، وجود خارجی ندارد.
مستخدمین حسینی عنوان کرد: اصولا در علم اقتصاد فرایندی را در بازار قابل شکل‌گیری می‌دانیم که همه عرضه‌کنندگان در آن حضور داشته باشند. مثلا می‌گوییم که بازار تخم مرغ، همه عرضه‌کنندگان صنعت دام و طیور و تولید تخم مرغ در آن حضور دارند و از آن طرف هم متقاضیان که اشخاص حقیقی و حقوقی هستند هم حضور دارند. اینجاست که به هر حال بازار رقم می‌خورد و مفهومش را جلوه می‌دهد در صورتی که در بحث مربوط به ارز، همه عرضه‌کنندگان ارز که در وهله اول دولت است که 80درصد ارز را انحصاری در اختیار خودش دارد و در کنارش شبه دولتی‌ها و در سایه بسیار کمرنگی که بخش خصوصی باشد، به‌گونه‌ای نیست که همه مجموعه‌ها حضور داشته باشند و ارز عرضه کنند.بلکه در لایه‌های مختلف ارز و با توجه به نرخی که رقم می‌خورد، ارز را به بازار تزریق کرده یا نمی‌کنند تا قیمت افزایش پیدا کند.
وی گفت: دولت و بانک مرکزی که نماینده اوست، در شرایطی که بحث تقاضا برای این حوزه افزایش پیدا می‌کند باید ارز را به بازار تزریق کند و آنچه در ماه‌های گذشته و بخصوص در چند روز اخیر شاهد هستیم، ناشی از عدم تزریق ارز به بازار است.در بازاری که تقریبا انحصار کامل در اختیار دولت و بانک مرکزی است چه کسان دیگری باید ارز را به بازار تزریق کنند؟ اما از آنجا که شرایط هیجانی و التهاب‌آور است، از طرفی گزینه مناسبی برای سودآوری و سرمایه‌گذاری وجود ندارد، به ناچار مقصر دولت است که با عدم تزریق ارز باعث شده تعدادی هم به دلالی ارز ورود پیدا کنند و آن مقداری هم که عرضه می‌شود را از چرخه گردش خارج کرده و در منازل خود ذخیره کنند.
معاون سابق بانک مرکزی بیان کرد: به هر حال چون شرایط التهابی، احساسی و هیجانی است، بازار به سمتی پیش می‌رود که گفته مسئولان اقتصادی و بانک مرکزی هم تاثیری بر این قضیه نداشته است. ماه‌هاست که توسط ارکان اقتصادی کشور و بانک مرکزی گفته می‌شود نرخ ارز در فلان ماه پایین می‌آید! ما بحث سفر اربعین را داشتیم و ارز بالا رفت، بعد از آن بالا رفتن نرخ ارز را به مسافرت‌های ژانویه نسبت دادند و اخیرا گفته می‌شود که در بهمن و اسفند پایین خواهد آمد. اما موضوع فراتر از این حرف‌هاست. به نظر می‌رسد مدیریت ارز از دست دولت خارج شده و عده‌ای هم که منافعشان در این حوزه است، کالاهایی را با ارزهای ارزان وارد کرده‌اند که می‌توانند با قیمت بالاتری عرضه کنند. موردی که برای خودرو وارداتی پیش آمد و به یکباره با قیمت‌های سرسام‌آوری مواجه شد، در حالی صورت گرفت که برخی مطلع بوده و اقدام به خرید و انباشت خودرو کرده بودند تا در این شرایط که قیمت بالا می‌رود به فروش برسانند.
مستخدمین حسینی عنوان کرد: متاسفانه این موضوع به بحث عدم صحیح مدیریت ارزی کشور برمی‌گردد که این التهاب را به بازار تزریق کرده و تا زمانی که اعتماد مردم به برنامه‌های اقتصادی دولت افزایش پیدا نکند این روند می‌تواند اشکالات بسیار جدی‌تری را هم به‌وجود بیاورد. لازم و ضروری است که در این‌باره دولت جلسه اضطراری تشکیل دهد تا از التهابی که وجود دارد با سیاقی که قابل ترمیم است، بکاهد و اجازه ندهد بهانه دیگری هم مطرح شود که تعطیلات نوروز و سفرهای خارجی مردم هم به این زمینه‌ها به آن دوخته شود و قیمت ارز به مرحله‌ای برسد که آسیب‌های جدی به اقتصاد وارد کند. از طرف دیگر بعضا گفته می‌شود افزایش نرخ ارز موجب افزایش نرخ صادرات می‌شود.
وی بیان کرد: این اصلا یک بحث علمی در اقتصاد ایران نیست. چنانچه در یکی، دو دهه اخیر هم که نگاه کنیم نرخ ارز بسیار بالا رفته ولی متناسب با آن صادرات غیرنفتی هم افزایش پیدا نکرده. بنابراین دولت و مسئولان اقتصادی نباید تحت تاثیر این واژه قرار بگیرند. دولت می‌تواند حمایت از صادرات غیرنفتی را از دریچه جوایز صادراتی که زیاد و پول ملی ما هم هست، جبران کند نه اینکه اتکاء به ارز باشد. صادرات غیرنفتی همان‌طور که در سال‌های گذشته هم بوده را می‌تواند از طریق اعطای جوایز صادراتی یا پرداخت به واحد ارزش پول ملی خودمان تعیین کند. از آنجا که دولت با کسری بودجه مواجه است، برای جبران بخشی از کسری بودجه خود و چون ارز را هم تقریبا به صورت انحصاری در اختیار دارد، می‌خواهد تامین منابع مالی کند. این یک واقعیت است هرچند که پاسخ می‌دهد به دنبال افزایش نرخ ارز نیستیم ولی از رفتار اقتصادی و رفتاری که روی ارز می‌شود و به متقاضیان توصیه می‌شود که ارزهای متقاضی و نه آزاد تهیه کنند و بعضا این ارز آزاد را هم بانک مرکزی به بخش‌های متقاضی می‌دهد.
معاون اسبق بانک مرکزی بیان کرد: این نشان‌دهنده این است که چون دولت از افزایش نرخ ارز منتفع می‌شود و نتوانسته کسری بودجه را از طرق دیگر جبران کند به ارزی که در اختیار خودش است، گرایش پیدا کرده و تصمیم‌گیری در مورد افزایش و کاهش آن هم در اختیار خودش است. همان‌طور که کاهش نرخی در اقتصادمان ندیدیم اصولا در مورد نرخ ارز هم همین حالت وجود دارد. میل به افزایش هم به طریقی است که دولت ارز کمتری تزریق می‌کند و به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که بتواند یک منبع درآمدی برای دولت بخصوص در ماه‌های پایانی سال تلقی شود. بحث نرخ ارز یک مقوله است و یک چارچوب دارد و بحث کیفیتی افزایش نرخ ارز که جنبه‌های روانی دارد، یک سازوکار بسیار پررنگ‌تر از افزایش کمی نرخ ارز دارد.
مستخدمین حسینی اظهار کرد: به لحاظ اینکه در حوزه‌ها و برنامه‌های اقتصادی موفق عمل نکرده‌ایم و هنوز اقتصاد ما در رکود دست و پا می‌زند، بنگاه‌های تولیدی به لحاظ شرایط رکود اقتصادی و به لحاظ اینکه تقاضا برای آن کالاها با مشکلات عدیده‌ای مواجه است، افزایش نرخ ارز می‌تواند برای بنگاه‌های اقتصادی و ارائه خدماتی که مورد نیاز مردم است و کالاهای اساسی مورد نیازشان را تحت تاثیر قرار دهد و این بحث کیفیتی افزایش نرخ ارز یا به عبارتی روانی نرخ ارز موجب می‌شود که این آثار را در سایر فعالیت‌ها شاهد باشیم و از جمله گریبانگیر خدمات عمومی شود. خدمات عمومی در وهله اول حمل و نقل است. مثلا حمل و نقلی که شهرداری توسط اتوبوس‌ها ارائه می‌دهد. فرض کنید قطعه‌سازان مدتی قبل ارز مبادله‌ای می‌گرفتند و اکنون قطع شده و ارز مورد نیازشان برای تدارک مواد اولیه را با ارز نرخ بالا تدارک می‌بینند که روی قیمت خودرو تاثیر دارد. در کنار تمام اقلامی که مواد اولیه شان از خارج کشور می‌آید، تاثیر خواهد گذاشت و آن را هم افزایش خواهد داد.
وی افزود: یعنی به حوزه‌های تولید، ارائه خدمات تاثیر خواهد گذاشت و در نتیجه باید انتظار تورم نسبتا بالایی نسبت به وضع موجود را در نظر بگیریم که در ماه‌های آتی قطعا پیش خواهد آمد. مطلع هستیم که افزایش نرخ تورم بلافاصله پس از تصمیم اقتصادی حادث نمی‌شود و آثار روانی‌اش را در ابتدا خواهد گذاشت که افزایش قیمت کالا و خدمات خواهد بود و متعاقب آن تورم و بعد از آن با طی زمان به‌خصوص خودش را تخلیه می‌کند. و در نتیجه موجب انباشت تورم در حوزه‌های مختلف خواهد شد.
معاون اسبق بانک مرکزی گفت: در زمان گذشته نفت کمتری صادر می‌کردیم و طبق آمار دولت بین 800 تا حداکثر یک‌میلیون بشکه بوده درحالی که الان تولیدمان سقف سه‌میلیون و هشتصد بشکه و دو و نیم‌میلیون بشکه را برای صادرات دولت در دستور کار خود دارد. میزان ارزی که دست می‌آید حتی با توجه به قیمتش بیش از زمان گذشته است. بنابراین نشان‌دهنده این است که مدیریت اقتصادی ما یک مدیریت جامع و مطلوب نیست و حتی نگران‌کننده است. جالب اینجاست که دولت هم هیچگونه واکنشی نشان نمی‌دهد! سخنگوی محترم دولت دغدغه اصلی آقای رئیس‌جمهور را افزایش نرخ اعلام کردند که از این حیث مکدر هستند. وزیر اقتصاد و دارایی، معاونت اقتصادی، وزارت صنعت، معدن، تجارت کجا هستند که بحث مربوط به ارز را در یک دامنه درست و صحیح قرار دهند و دغدغه آقای رئیس‌جمهور را کم کنند.
مستخدمین حسینی بیان کرد: بنابراین سپردن نرخ ارز به بازاری که وجود خارجی ندارد و در آن دوره آن را به جمشید بسم‌ا... نسبت می‌دادند و احتمالا در این دوره هم به دستگیری تعدادی تحت عنوان برهم زنندگان بازار ارزی کشور منجر شود، نشان‌دهنده ضعف مدیریت اقتصادی کشور است. اگر ارز به مقدار مورد نیاز وجود ندارد چرا اجازه واردات اقلام‌غیراساسی را می‌دهیم و وارد این حیطه می‌شویم؟ ما می‌توانیم حتی ارز آزاد را به این امر اختصاص ندهیم. درواقع نیاز هست که دولت و بانک مرکزی به یک واقعیت تن دهند و آن اینکه ارز را نمی‌توان در قالب بازار ارز قرار داد بدون اینکه بازیگران اصلی و حرفه‌ای در این بازی، حضور داشته باشند. همین که ارز به بازار تزریق نمی‌کنید و نگه می‌دارید، بازار علائمش را می‌گیرد.
وی تصریح کرد: یک مدت بانک مرکزی ارز عرضه می‌کند و به محض اینکه یک روز عرضه نمی‌کند یا دیرتر عرضه می‌کند، قیمت بالاتر می‌رود. بنابراین نکته‌ای است که باید به مدیریت اقتصادی کشور تردید جدی رواداشت و قابل تامل بود. به نظر می‌رسد که دولت و بانک مرکزی در حوزه اقتصادی ترمز بریده‌اند و دنبال این هستند که در جایی متوقف کنند. شاید هم دستکاری شده و این ترمز بریده است. اما با وجود جهت گیری‌های اینچنینی نمی‌توان پیش‌بینی کرد. ما سعی می‌کنیم پیش‌بینی عقلانی و برپایه منطق اقتصادی تهیه کنیم و ارائه دهیم ولی نشان‌دهنده این است که حرکت‌های دولت در این چارچوب حوزه اقتصادی مبتنی بر شرایط خاص اقتصادی کشور تنظیم و برنامه‌ریزی و مدیریت نمی‌شود. بنابراین اگر دولت و بانک مرکزی به درستی مدیریت نکنند، می‌تواند عواقب سنگینی برای حوزه اقتصاد داشته باشد. به هر حال مردم از گرانی و تورم معترض بودند و اعتراضشان را هم همه مقامات کشوری تایید کردند. بنابراین دولت باید با واقعیت بیشتری مدیریت کند تا این شرایط مجددا تکرار نشود.
