رشد اقتصادی واقعی نبوده و متصل به خام فروشی است/ اشتغال با موعظه و پند و دعا ایجاد نمی‌شود/ افزایش فروش نفت هیچ ربطی به اقتصاد مقاومتی ندارد
خوش چهره گفت: دولت یازدهم در شرایطی سر کار آمد که رکود تورمی بود. این وضعیت رکود تورمی معالجه را حساس می‌کند. این یک اشتباه استراتژیک است که کسی فقط بر یک وجه متمرکز شود.
به گزارش « نود اقتصادی » محمد خوش‌چهره استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی که در برنامه دست‌خط حضور یافته بود، اظهار کرد: اگر منصفانه نگاه کنیم دولت یازدهم وارث یک شرایط اقتصادی نامناسب بود. دلیل این شرایط نامناسب عوامل برون‌زا و تحریم و نوع مدیریت داخل بود. ما در اقتصاد از نظر علمی پدیده‌ای به نام رکود تورمی داریم. در خیلی موارد این دو با هم متضاد هستند. رکود همراه با تورم به این معناست که اگر رکود باشد و کسادی باشد، تقاضا پایین است و قیمت باید پایین بیاید، اگر هم رکود باشد و هم قیمت بالا برود تضاد ایجاد می‌شود. این پدیده متعارف نیست ولی اتفاق می‌افتد. خیلی از کشورها این تجربه را دارند.
او درباره دولت یازدهم توضیح داد: دولت یازدهم در شرایطی سر کار آمد که رکود تورمی بود. این وضعیت رکود تورمی معالجه را حساس می‌کند. این یک اشتباه استراتژیک است که کسی فقط بر یک وجه متمرکز شود در حالی که همزمان باید دو مورد را در بر بگیرد که دو مورد برای یک دولت سخت است. اگر نگاهی به گذشته بیندازیم و منصفانه بررسی کنیم می‌بینیم علی‌رغم دغدغه‌مندبودن مسئولان ما این سیاست‌ها به طور مناسب متمرکز نبوده است.
خوش‌چهره در بخش دیگری از اظهاراتش بیان کرد: زمانی وجود دارد که دولت خود را به اتخاذ سیاست‌هایی محدود می‌کند و می‌گوید من یک سیاست پولی انبساطی به کار بردم یا سیاست انقباضی به کار بردم یا تزریق پول را کم می‌کنم. در تورم، تزریق پول باید کم شود. اما اگر رکود تورمی است فضای تزریق باید کم باشد و همین کم به صورت انبساطی برای تولید به کار رود.
وی اضافه کرد: یعنی نباید سوداگری، دلالی، قاچاق و اقتصاد زیرزمینی از منابع بانکی بهره‌مند شود. برعکس باید تمرکز روی تولید برود. یعنی هرچه پول هست به سمت تولید برود. مثلا در نظام مالیاتی در سیاست‌های این‌گونه، فشار مالیاتی نباید روی تولید باشد. در عین حال که دولت می‌خواهد درآمد مالیاتی بالایی داشته باشد باید اقتصاد زیرزمینی و دلالی را پیدا کند. مالیات‌هایی که تاکنون اخذ نکرده را از اینها بگیرد. الان بحث این موارد دو سالی است در دولت و مجلس عنوان می‌شود. اینکه چقدر عملیاتی است را اطلاع ندارم.
این استاد دانشگاه افزود: اکنون ضعفی که در نظام تصمیم‌گیری داریم و همینطور ادامه داشته و تنها نسبت آن در برخی دولت‌ها پایین و بالا بوده، این است که هر کسی ساز خود را در سیاست‌ها می‌تواند بزند.
خوش چهره در پاسخ به این سوال که آیا روحانی با او در جریان انتخابات ١٣٩٢ مشورت کرده است، بیان کرد: در همان دوره انتخابات لطف داشتند. من برای ایشان یک تعریف از وضع موجود کردم.
وی درباره نظر رئیس جمهور در زمینه یارانه‌ها گفت: خودشان در ذهنشان این بود که این‌گونه ادامه پیدا نکند. استدلال من مورد قبول بود که یارانه مسکن و درمان مهم است.
خوش چهره همچنین بیان کرد: ساده بگویم که اقتصادی داریم که هویت‌بخش آن تولید ملی است و تولید ملی محل تحلیل است. تولید ملی تبدیل به درآمد ملی می‌شود. درآمد ملی معیاری برای قضاوت کارایی دولت است و رفاه ملی نام دارد. به فارسی ساده، بهبود عمومی سطح زندگی مردم. در ایران دچار انحرافی بودیم که بعد از جنگ رخ داد. قبل از اینکه روی یک دولت متمرکز شویم، باید بگویم که ما دوپینگ کردیم؛ یعنی درآمد ملی به جای اینکه ریشه در تولید ملی داشته باشد، در برخی دوره‌ها تا ۷۰ درصد از خام‌فروشی نفت ایجاد شد. پس اقتصادی که متکی به خام‌فروشی نفت باشد و بیش از ۷۰ درصد درآمد ملی را تشکیل دهد نمی‌تواند رفاه پایداری ایجاد کند چون وابسته به یک متغیر برون‌زاست و قیمت را جهان تعیین می‌کند، اوپک یا بازار بورس تعین‌کننده است. تولید هم در دست ما نیست. اوپک سهمیه می‌دهد.
وی ادامه داد: قبل از اینکه بگوییم سیاست‌ها غلط است، باید ساختار را بررسی کنیم. ما بعد از جنگ ۴ دولت با تابلوهای سیاسی مختلف داشتیم. ضمن احترام به همه این شعارها وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم همه در کارکردها مشابه هستند. اکنون دولت می‌گوید در راستای اقتصاد مقاومتی تولید نفت را بالا برده است. در حالی که فروش نفت، فروش دارایی‌ها و استقراض از طبیعت و نعمات الهی است و این هنر نیست. نرخ رشد اقتصادی واقعی این نیست که به خام‌فروشی وصل شود. بعد اسم این را به تولید نفت عوض می‌کنیم. این اکتشاف و استخراج نفت است.
خوش‌چهره اظهار کرد: استخراج نفت خام در محاسبات واقعی در جی‌ان‌پی (نرخ رشد اقتصادی) جای بحث دارد. بنابراین اگر می‌دانیم که فروش یک میلیون بشکه به دو میلیون بشکه رسیده است، باید بدانیم از دل خام‌فروشی نفت متغیرهای کلان به دست نمی‌آید. ما می‌گوییم در کشور اشتغال مسئله است. الان هم مشکل بیکاری به دولت به ارث رسیده است. می‌خواهیم ببینیم نسخه دولت برای این روش خوب است یا خیر؟ اشتغال با موعظه و پند و دعا ایجاد نمی‌شود. حرف من این است که ما کشوری داریم که ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد. در ادبیات اقتصاد و برنامه‌ریزی ۸۰ میلیون جمعیت ٨٠ مزیت نامیده می‌شود. به این ترتیب تقاضای بالقوه وجود دارد که باید تقاضای موثر ایجاد کنیم. اینجا روش‌ها و سیاست‌ها جواب می‌دهد. برای این کار همکاری مجلس و دولت مهم است. فقط هم دولت نیست، مجلس‌ها را نباید کنار بگذاریم. دو مورد با هم باید باشند.
خوش‌چهره گفت: قبل از اینکه به عوامل بیرونی توجه کنیم باید به سرمایه خارجی و پول خارجی توجه و آن را مدیریت کرد. مشکل ما در خیلی از واحدهای تولیدی، منبع خارجی نیست. از دل درآمد نفتی اشتغال ایجاد نمی‌شود. با درآمد نفتی ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام می‌شود که به توسعه نیاز دارد و از این میزان کمتر از ۱۰ هزار فرصت شغلی ایجاد می‌شود.
خوش‌چهره درباره برجام نیز خاطرنشان کرد: اگر صفر و صدی نگاه نکنیم و اگر تاکیدات رهبری را خداپسندانه و منصفانه نگاه کنیم، برجام هیچ چیزی نداشته باشد - من استراتژیک نگاه می‌کنم - این فرصت را داده است که مردم بفهمند آمریکا با آن چیزی که ادعا می‌کند یا اتحادیه اروپا با اینکه سعی می‌کند بگوید اصیل است، بدعهدی می‌کنند. ما ظرفیت‌هایی داریم که بیش از جمعیت ماست. خیلی از جاها بیش از ده برابر نسبت جمعیتمان، منابع و امکانات در منابع و انرژی و معادن داریم، بنابراین دنیا به ما احتیاج دارد و ما هم به دنیا احتیاج داریم. نسبت احتیاج ما کم است و ما می‌خواهیم در عرصه جهانی پویا و فعال باشیم اما فضای تخاصم و شیطنت داریم. شیطنت را با ناسزا و قهرکردن نمی‌توان جواب داد. اقتصاد مقاومتی یعنی می‌خواهید در عرصه باشید و پویا باشید و نقاط ضعف را بشناسید و گارد شما بسته باشد.
وی بیان کرد: از اشتباهات ما این بوده است که گفته‌ایم قطعنامه مهم نیست و بعد برای آن تدبیر نکردیم. همواره اقتصادمان را نفتی کردیم. آنها هم تحریم را شروع کردند. بعد به جایی رسیدیم که وضع اقتصاد بد شد. این خوب نبودن بخش زیادی مربوط به گارد باز ما بود.
این استاد دانشگاه گفت: در نظر داشته باشید که قوت لایموت مردم در خاورمیانه نان است. اگر می‌خواهیم اقتصاد مقاومتی یا کاهش وابستگی را دنبال کنیم، سبد غذایی مردم یعنی گندم باید ۷۰ تا ۸۰ درصد خودکفا شود. یعنی اگر آنها تحریم کنند خسارت‌هایی می‌خورد، اگر گندم شما وابسته باشد، بحران اجتماعی و بحران خوراک دارید.
وی درباره وضعیت تیم اقتصادی دولت یازدهم بیان کرد: خود دوستان اعتراف داشتند که هماهنگ نبودند. در نامه‌ای که بعضی از اعضای دولت هم دادند اعتراض کردند و ۴-۳ امضا هم از وزرا داشت. ما هم در دانشگاه البته استقبال کردیم که اینها نسبت به برخی سیاست‌ها اعتراض داشتند.
