به گزارش «نود اقتصادی» ضمن سپاس از توجه آن رسانه محترم به مسائل بخش کشاورزی، با عنایت به خبر منتشر شده در آن پایگاه خبری مورخ ٢٠/٠٢/١٤٠٢ کدخبر ٢١٥٢٠٤٠ باعنوان " تراز تجاری بخش کشاورزی به منفی ۶.۱۲ میلیارد دلار رسیده که در تاریخ کشور بی سابقه است"، مقتضی است دستور فرمایید توضیحات ارائه شده از سوی موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی این وزارت، درآن پایگاه خبری برای روشنگری افکار عمومی منتشر شود.
مقایسه آمار تجارت سال 1401 با سال 1400 نشان می دهد که صادرات به لحاظ وزنی و ارزشی به ترتیب ٩.٨ و ٣.٢درصد کاهش و در مقابل ، واردات به لحاظ وزنی ٥.١٧ درصد کاهش و از نظر ارزشی ٤٥.٧ درصد افزایش یافته است .مقایسه تراز تجاری بخش کشاورزی در سال 1401 با سال٠٠٤١ گویای این واقعیت است که تراز تجاری بخش کشاورزی از لحاظ وزنی ٨.٢٠ درصد بهبود پیدا کرده است. در صورتی که از لحاظ ارزشی ٩،.١١ درصد کاهش یافته است.
در این خصوص باید به چند نکته مهم توجه داشت:
کاهش صادرات در سال 1401 را می توان تحت تأثیر عواملی چون کاهش عرضه برخی اقلام مهم صادراتی چون پسته ناشی از شرایط اقلیمی (مقدار صادرات پسته در سال 1401 به میزان 58 درصد و ارزش آن 57 درصد کاهش یافته است(، عدم افزایش قیمت جهانی برای کالاهای صادراتی ایران، اعمال محدودیت های مقطعی در داخل کشور برای برخی کالاهای صادراتی و اعمال محدودیت های تجاری توسط برخی شرکای تجاری از جمله عراق دانست.
اغلب کالاهای وارداتی کشاورزی ایران،کالاهای اساسی و یا نهاده های مورداستفاده در فرآیند تولید محصولات نهایی اساسی هستند.گندم،برنج، شکر، روغن خوراکی، دانه سویا، ذر ، جو و کنجاله سویا کالاهای مهم وارداتی طی دوره 1401-1394 بود ه اند که با توجه به شرایط اقلیمی و نوسان در تولید برخی از اقلام مذکور،مجموع مقدار واردات این کالاها از ٩.١٦ میلیون تن در سال 1394 به ٣.٢٣ میلیون تن در سال 1401 رسیده است. سهم مجموع این کالاها دردوره مذکور فقط در سال های 1395 و 1396 کمتر از 90 درصد و در بقیه سالها بیش از 90 درصد بوده که در سال1401 به بیش از 92 درصد بالغ شده است .
ارزش واردات هشت قلم کالای مذکور در سال 1394، ٩٨.٥ میلیارد دلار بوده است که در سال 1401 به ٤٦.١٤میلیارد دلار رسیده است.کمترین سهم این کالاها در ارزش واردات بخش کشاورزی ٩.٥٩ درصد بوده که در سال1396 رقم خورده است. بیشترین سهم نیز در سال 1400 و بیش از 80 درصد بوده است.
قیمت های جهانی کالاهای اساسی و نهاده های وارداتی ایران در سال 1400، روند صعودی داشته و با شروع جنگ اوکراین، این روند تشدید شد که در نیمه اول سال 1401 نیز تداوم داشت. لذا کاهش محسوس ٥.١٧ درصدی واردات بخش کشاورزی نیز نتوانست سهم قابل توجه افزایش قیمت های کالاهای وارداتی ایران در تضعیت تراز تجاری بخش را پوشش دهد .
بر اساس شاخص قیمت غذا فائو(نمودار زیر)، در سال 2022 شاخص قیمت غذا، غلات و سبزیجات روغنی در بالاترین سطح خود در ده سال اخیر قرار داشته اند. در سال 2022، بیشترین رشد قیمت مربوط به گروه غلات بوده که سهم عمده ای از واردا ت بخش کشاورزی را شامل می شود.
- شرایط خاص بازارهای جهانی ایجاب می کردکه به منظورتکمیلذخایر استراتژیک، تأمین امنیت غذایی وثبات بازار داخلی، وارداتمحصولات و نهاده های موردنیاز به اندازه کافی واردکشور شود.بر این اساس، می توان گفت که افزایش ارزش وارداتو در نتیجه، منفی شدن تراز تجاری کشور تا حد زیادی اجتناب ناپذیر بوده و عاملعمده مؤثردر این زمینه رویدادهای بازار جهانی محصولاتو نهاده های کشاورزی بوده است.
