به گزارش «نود اقتصادی» پدرام سلطانی نایب رئیس اتاق بازرگانی اظهار کرد: متاسفانه باید گفت که جذابیت صادرات کاهش یافته است. رشد افسارگسیخته نرخ ارز در چندماهه ابتدای امسال، باعث شد که عملا هزینه‌های تولید و شاخص تورم تولیدکننده افزایش قابل توجهی پیدا کند، کما اینکه شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده یا اصطلاحا PPI تا پایان آبان سال 97 متجاوز از 63درصد بوده است. یعنی از آبان سال گذشته تا آبان امسال، سبد هزینه تولید در کشور ما 63درصد گران‌تر شده است.
وی افزود: افزایش نرخ ارز در نیمه نخست سال منجر به افزایش هزینه‌های تولید شد و فشار بانک مرکزی برای کاهش نرخ ارز در نیمه دوم سال نوعی عدم تعادل در قیمت تمام‌شده و قیمت صادراتی کالا را به بار آورد. طی چند هفته اخیر، صادرات عملا از رمق قبلی افتاده و مشاهده می‌شود که نرخ کالا در بازار داخلی گران‌تر از بازار صادراتی شده است. به همین جهت است که ما همواره گفته‌ایم و باز هم تاکید می‌کنیم که نوسانات شدید نرخ ارز نه به نفع تولید است و نه به نفع صادرات، فرقی هم نمی‌کند که این نوسانات اقتصادی به سمت بالا باشد یا پایین.
نایب رئیس اتاق بازرگانی گفت: در دوره شش‌ماهه افزایش دو تا سه‌برابری نرخ ارز، صادرات به طور کلی از این حیث که بیشتر به سمت صدور مواد خام و اولیه، به جای کالای تولیدی با ارزش افزوده بالا، سوق پیدا کرد، آسیب دید و در ماه‌های اخیر، تولید هم به دلیل کاهش شدید نرخ ارز امکان رقابت‌پذیری را تا حدی از دست داد. همان‌طور که اشاره کردم تولید در ماه‌های آینده دچار تعمیق رکود خواهد شد و دلیل اصلی آن را باید در همین افزایش و کاهش شدید نرخ ارز بجوییم.
سلطانی افزود:  مانند این است که تولیدکننده در اتوبوسی نشسته باشد و بانک مرکزی به عنوان راننده سرعت را ناگهان از 50 به 150کیلومتر در ساعت افزایش دهد، طبیعی‌است که تولیدکننده به سبب شتاب ایجادشده با شیشه عقب این اتوبوس برخورد کند. حالا که بانک مرکزی ناگهان ترمز کرده و سرعت 150کیلومتری را به 60 کاهش داده، تولیدکننده و صادرکننده با شیشه جلوی این اتوبوس برخورد کرده‌اند.
نایب رئیس اتاق بازرگانی بیان کرد: باید به این نکته توجه شود که نرخ ارز بازار آزاد کاهش پیدا کرده نه نرخ ارز تجاری. نرخ ارز تجاری که همان نرخ سامانه نیماست، برای دلار، حدود هشت‌هزارتومان است. این عدد در مقایسه با نرخ ابتدای سال (حدود پنج‌هزار تومان) 60درصد افزایش را تجربه کرده است. اگر این نرخ را باز هم با دو ماه قبل مقایسه کنیم که نرخ بازار آزاد 19هزار تومان بود، می‌بینیم که تفاوتی در نرخ ارز تجاری ایجاد نشده است. یعنی همان زمان که 19هزار تومان بود، سامانه نیما هم حدود هشت‌هزار تومان بود اکنون هم حدود هشت‌هزار و پانصد تومان است، در حقیقت ارزان‌تر نشده و قدری گران‌تر هم شده است. با توجه به اینکه قیمت کالای تولیدی در کشور ما بیشتر متاثر از ارز تجاری است و قیمت ارز تجاری هم کاهش نیافته است، قیمت کالاهایی که مبتنی بر مواد اولیه وارداتی هستند در کشور نه تنها پایین نمی‌آید بلکه افزایش هم خواهد یافت.
وی گفت: همان‌طور که اشاره کردم قیمت سایر نهاده‌های تولید هم در کشور روند افزایشی داشته است، بنابراین ما تا پایان سال و با توجه به پیش‌بینی تورم، کماکان شاهد افزایش سطح عمومی قیمت‌ها خواهیم بود. کاهش نرخ ارز آزاد تنها می‌تواند درخصوص کالاهایی اثرگذار باشد که رویکرد صادراتی داشته‌اند و قیمت صادراتی بر قیمت آنها در بازار داخلی تاثیر می‌گذاشت، مثل میوه و تره‌بار؛ این دسته از کالاها به دلیل آنکه در زمان افزایش نرخ ارز، با حجم بالایی به کشورهای همسایه صادر می‌شدند، بر بازار داخل نیز تاثیرگذار بودند و افزایش قیمت چشمگیری را در داخل تجربه کردند. اکنون که قیمت ارز آزاد کاهش یافته است، جلوی افزایش قیمت این قبیل کالاها نیز گرفته شده است. بنابراین کالاهای صادراتی مسیر خود را از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها جدا کرده‌اند و کاهش قیمت نسبی را تجربه می‌کنند و برخی هم دچار رکود شده‌اند.
نایب رئیس اتاق بازرگانی عنوان کرد:  رکود بازار این کالاها می‌تواند نشانگر کاهش تقاضا در بازار صادراتی و بازار داخلی باشد که قیمت‌ها را تا حدی به سمت پایین سوق می‌دهد. اما درخصوص بقیه کالاها نباید انتظار کاهش قیمت داشته باشیم چرا که عملا ارتباط معناداری با تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد نداشته‌اند.

محمدسعید جباری